Anne ve babalar, çocuklarıyla ilişkilerini düzenlemede kullanabilecekleri bir kılavuz oluşturmalıdırlar. Bu bize aynı zamanda “Ne yapılırsa veya yapılmazsa çocuğumuza zarar vermeyiz” ile ilgili ipuçları da verecektir.
İçindekiler
Temel ihtiyaçlar ve yaşantılar
1. Güvenlik ihtiyacı: Güven, korunma, kabul, bağlanma, ihmal, terk, yalnızlık, tehlike
2. Topluluk ihtiyacı: Birlikte olmak, birlik, aidiyet, dışlanma
3. Açıklık ihtiyacı: Bilinmeyenden korku, önünü görmek, netlik, hedefler
4. Otorite İhtiyacı: Denge, düzen, istikrar, yönetici (anne-baba)
5. Önemsenme ihtiyacı: İstenme, arzu edilme, beğenilme, sayılma, gurur, başarı, gelişim, rekabet, performans, mükemmellik, hayranlık, aşağılanma, küçük düşürme.
6. Anlamlı yaşam ihtiyacı: Kişisel doyumun ötesinde, birilerine bir şeyler verme veya bir davaya hizmet
Hayatta kendimizle ve tüm ilişkilerimizle ilgili alıp veremediğimiz ne varsa, büyük ölçüde bu temel ihtiyaçların ve ilgili yaşantıların etrafında neler olup bittiği ile ilgilidir.
Saydığımız temel ihtiyaçlar ve benzerleriyle ilgili sorunların başlangıcı bebekliğimize kadar uzanabilir. Bu temalarla ilgili sorun yaşayanların şikayetlerinden örnekler verecek olursak, genellikle şunları işitiriz:
Çaresizim Yalnızım
Şansızım Çirkinim
Dayanamıyorum Kötüyüm
Sevgiyi hak etmiyorum Değersizim
Kendime güvenmiyorum Yetersizim
Kendimi koruyamam Sevilmiyorum
Mükemmel olmalıyım Güçsüzüm
Hep zarar gördüm Zayıfım
Kimseye güvenemem Önemsizim
Utanç vericiyim Başarısızım
Temel ihtiyaçlarıyla ilgili sorun yaşamayanlar ise tam tersini söylerler: Seçeneklerim var, dostlarım var, dayanabilirim, seviyorum, yeterliyim, bu halimle iyiyim, değerliyim, başarabilirim gibi.
Peki nasıl oluyor da kendimizle ilgili bu kadar olumsuz yargılarımız oluşabiliyor?
1. İhtiyaçlar karşılanmıyordur
Çocuk alabileceği iyi şeylerin pek azını alıyordur. Güvensiz bir ortamdadır, korunmuyordur, ihtiyaç hissettiğinde birisi yanında değildir, ihmal ediliyordur, terk edilmiştir, yalnız hissediyordur, ailede ve ilişkilerinde iniş çıkışlar yoğundur, denge, düzen ve istikrar yoktur. Yetişkin olarak en büyük korkusu,sevdiklerini yitirmektir. En ufak ayrılıklar bile çok sarsar.
2. Travmatik bir süreç yaşanmıştır
Çocuk hasar görmüştür. İstismar, şiddet, kötü muamele, terk, ihmal veya sürekli kıyaslanma düzenli bir şekilde yaşanmıştır. Yukarıdaki listede yer alan “Danışan şikayetlerinin” büyük bir kısmı bu iki nedene bağlıdır.
3. Çok verilmiştir
“İyilikten maraz doğar” sözü herhalde bu süreç için söylenmiş olsa gerek. Anne-baba çok korumuşlardır, olumsuz şeyler yaşatmamışlardır, çok ’karışmışlardır, onun yerine karar almışlardır, aşırı serbest bırakmışlardır, sorumluluk vermemişledir. Yani çocuk temel yaşam becerilerini ve hayatını organize etmeyi öğrenememiştir. Yetişkin olarak sonuçta ya sorumluluklardan, çatışmadan kaçar, ya da her istediğini yapmak ister. İsteklerini erteleyemez, çok yarışmacı, çok baskın, çok ünlü, çok meşhur, zengin olmaya odaklanır.
Bütün bunlar bize “ne yapmamızı” söyledi. Ne yapmamız gerektiği yazılanlardan kısmen çıkartılabilir. Ama yine de bir özet yapalım:
Çocuğunuzun kullanım kılavuzu ☺
1. Çocuğunuz ihtiyacı olduğu zaman sizi yanında bulsun. Kendini güvende hissedeceği ortamı hazırlayın ve sürekliliğini sağlayın Duygusal iniş çıkışları çocuğunuza yaşatmayın. Yaklaşılabilir olun, çocuğunuz size yaklaşmaktan çekinmesin. Dokunun ve kucaklayın. Ona tek ve özel olduğunu, sizin için önemli olduğunu hissettirin.
2. Ailesinin her şeyden önemli olduğunu, bağlanmanın, ait olmanın derin doyumunu yaşatın. Birlikte kahvaltı edin, yemekleri birlikte yiyin, birlikte eğlenin, ev işlerini birlikte yapın.
3. Yeteneklerini bulun. Onları geliştirmesine destek olun. Başarılarını kutlayın.
4. İsteklerini ertelemeyi, sınır koymayı öğretin. Aileyi sizin yönettiğinizi bilmesini sağlayın. İtirazlarını dinleyin. Makul olanları kabul edin. Kriteriniz zihinsel ve duygusal olgunluğu olsun.
5. Sorumluluk almayı öğretin. Oyuncaklarını birlikte toplayın. Ev işlerine ortak edin.
6. Herhangi bir sorun makul bir sürede aşılamamışsa ve sıkıntı veriyorsa bir uzmana danışın.
