Süt Yapan Yiyecekler

Süt yapan yiyecekler hangileridir?

İşte anne-bebek dünyasında en çok sorulan soru: Süt yapan yiyecekler hangileridir?

Anne sütü benim için Dünyanın en mucizevi besinidir; her annenin sütü kendi bebeğine özeldir. Yeni  anne  olanların  veya  anne  adaylarının  kafasını  en  çok  meşgul  eden  sorular: Anne sütü nasıl arttırılır? Süt yapan yiyecekler hangileridir?

Birçok anne, bebeğinin ihtiyaçlarını karşılamak için sütünün yetmediğini düşündüğü için sütünü arttırmak ister, oysa bu endişe sıkça görülmekle birlikte, çoğu zaman yersizdir. Ancak bu konuda yalnız olmadığınızı da unutmayın,  bu  dünyada bu  endişeyi  duyan  ne  ilk  annesiniz ne de  son  anne  olacaksınız. Bazı anneler sütümü arttırayım  derken  gereğinden  fazla  kalori  alabilirler, oysa bol  su  içme  ve  süt yapan yiyecekler ile  oluşturulmuş bir  menü  yeterlidir.

Emzirme bebeğin sağlıklı gelişimi ve psikolojik doygunluğu için doğumu takiben ilk yarım saat içinde gerçekleşmelidir. Bu ilk süt kolostrum (ağız sütü) bebeğimizin ilk aşısı niteliğini taşıyan bir süttür, bu nedenle çok önemlidir. Normale müdahale olarak gerçekleşen sezaryenle doğum gerçekleşse bile bebek ilk yarım saatte anneye emzirme için getirilmelidir. Anne ile bebeğin sağlıklı emmeyi yakalayabilmesi için bebek bakım hemşireleri yardımcı olurlar. Emmenin başlaması ile süt salgısı da artma eğilimine girecektir. Anne bebeğini gördüğü an itibari ile vücudu süt salgısının oluşması için çalışmaya başlar. Yeter ki anne emzirmeye istekli olsun ve  süt  yapan yiyecekler ihmal edilemesin. Sağlıklı  bir emzirme  sürecini  başlatmak  ve  sürdürmek  için  gerekli  olan  5  Altın  kuralı  öğrenmek  için Emzirmenin 5 Altın Kuralı yazımızı okumanızı tavsiye ediyoruz.

Sütümün Yettiğini Nasıl Anlarım?

Anne sütü miktar olarak direk gözle görülmediği için biz anneler için her zaman endişe yaratır. Acaba sütüm yeterli mi, bebeğime yetiyor mu, diye? Bunu anlamanın kolay bir yolu var. Bebeğiniz büyüme eğrisinin altında kalmıyorsa ( ağırlık kazanımı varsa) ve günde 5–6 bez kirletiyorsa sütünüz bebeğinize yetiyordur. Endişe etmeniz gereksizdir. İlk altı ay bebeğinize sadece anne sütü vermeniz yeterlidir. Bebeğiniz sizi bir acıktığı bir de susadığı için emer. Yani su dahil bebeğin bütün ihtiyaçları anne sütünde vardır. Anne sütünde olmayan D ve K vitamini çocuk doktoru tarafından ek olarak gereken ölçüde verilir.

Bebeğin kilo alımı anne sütünün yeterliliğinde en önemli faktördür, ancak doğumdan sonra ilk hafta bebeğin kilo almadığını, kilo kaybettiğini ve de  6-10 gün içinde doğum kilosuna geri dönebildiğini de unutmamak gerekir. İlk 5 günde kilo kaybı %10’dan daha fazla değilse endişeye yer yoktur.

Anne sütünün yeterliliğin değerlendirirken, günde 5-6  kez bez kirletme kavramı  çoğu  zaman  yanlış  anlaşılmaktadır.  Bu idrar için geçerlidir, kaka için aynı şeyi söyleyemeyiz, çünkü bazı bebekler günde 7-8 kez kaka yaparken, bazı bebekler 5 günde 1 kez kaka yapabilirler, her iki durum da normaldir.

Sütün Yetmediğine Dair Hatalı Düşünceler

Ne yazık ki halk arasında, sütün yetmediğini zannetmenize sebep olan birçok hatalı inanış vardır. Mesela geceleri farklı emme alışkanlıkları olabilir, bazı bebekler daha uzun uyurken bazı bebekler sık sık ağlayarak, telaşlı bir şekilde emmek isteyebilirler.

Emme sürelerinin azalması, emme sıklığının artması kesinlikle sütün yetmediği anlamına gelmez. Bazı annelerin sık şikayet ettikleri bir konu da memelerinden sütü göğüsten akmıyor olmasıdır, ya da pompa ile sağınca yeterince süt  çıkmadığından endişe  ederler. Oysa bu bulgular da anne sütünün yetmediği anlamına gelmez. Size asla unutmamanız gereken önemli bir ipucu vermek  isterim:  “Hiçbir süt pompasının gücü, bebeğin emme gücüyle yarışamaz.”

Anne Sütü Nasıl Arttırılır?

Süt oluşumunu artırmak için günde 3 litre sıvı alımı önemlidir. Bu sıvının en az 8- 10 bardağı su olmak zorundadır. Geri kalan kısmı ise süt, ayran, komposto, hoşaf, taze sıkılmış meyve suları veya sebze suları, limonata, loğusa şerbeti, çok açık çay ya da papatya, rezene gibi çaylardan sağlanabilir. Buna rağmen sıkıntı yaşanıyorsa şekersiz ve alkolsüz malt içecekler kullanılabilir.

Kansızlık ülkemizde kadınlarda önemli bir sorun olup hamilelikte ve emzirme sürecinde de önemlidir. Kansızlık sorununun gelişmemesi için çay öğünlerden bir saat önce veya sonra tüketilmeli mümkünse açık tercih edilmelidir. Yine anne sütünün oluşumunu azaltmamak adına koyu çay ve kafeinli gıdalardan (kahve, çikolata, ice tea, çikolata, kolalı ve gazlı içecekler gibi) uzak durmak gerekir.

Kafeinli gıdalar aldığınızda sütünüzle bebeğe geçeceği için onda uykusuzluk, huzursuzluk vs durumlara neden olacaktır. Buna dikkat ediniz.

Bebeğinizin mide kapasitesi henüz küçük olduğu için ve dış dünyaya uyum sağlamaya çalışırken çabuk yorulacağı için sabırlı olmanız gerekmektedir. Uykuya dalsa bile yanağını hafifçe okşadığınız zaman uykusunun içinde bile olsa emmeye devam edecektir. Unutmayın bebeğiniz emdikçe sütünüz artacaktır. Sezaryen doğum sonrası süt gelişi biraz sıkıntı yaratabilir. Ama annenin emzirmeye istekli olması bile süt oluşumu için önemlidir. Gece emzirmesi süt oluşumunu artırır, annenin uykusunun daha kaliteli olmasını sağlar. Her emzirme sonrası veya sırasında sıvı almaya, özellikle bir miktar su içmeye özen gösteriniz.

Aşağıdaki videolarda Uzm. Dyt. Sernaz Çakır Ercil, “Anne Sütünü Arttırma” ve çeşitli beslenme konuları ile ilgili bilgiler veriyor.

Süt Yapan Yiyecekler

Anne Sütünü Artıran Yiyecekler

Emzirme sürecinde alkol, sigara tüketilmemelidir. Bunlar süt oluşumunu olumsuz etiler.

Soğan ve sarımsağı çiğ olarak tüketmeyiniz, karnabahar, lahana, kuru baklagiller, brokoli gibi besinler gaz yapıcı özellikleri olan gıdalarda kimyon çok iyi bir gaz giderici olarak imdadınıza yetişir. Kuru baklagilleri ıslattığınız suya kimyon atabilirsiniz. Benim gibi kimyonu seviyorsanız pişirirken de ekleyebilirsiniz. Gaz sıkıntısı yaşamamanızı sağlar. Bazı bebekler bunların yarattığı tat farklılığını fark etmekte bazıları ise fark etmemektedirler. Bu tarz besinleri tükettikten sonra emmeyi ret etme durumuna bakarak bu besinleri tüketmeye devam edebilir ya da kesebilirsiniz.

Acı baharatlar da gaz oluşumunu artırabiliyor, bu dönemde kullanmanızı tavsiye etmem. Süt oluşum sürecinde günlük protein ihtiyacınızın karşılanmasında bitkisel protein kaynaklarının dışında hayvansal protein de önemlidir. Çünkü ilerleyen süreçte daha sonraki gebelikleriniz için bebeğin beyin gelişimi anne karnında başlaması nedeni ile ve anne sağlığını da korumak adına emziren kadının günlük tüketimlerine ek olarak 1 yumurta ve 2 su bardağı süt veya yoğurt eklemek bile alması gereken ihtiyacını karşılanmış olur.

Günde 5–7 porsiyon taze sebze ve meyve mutlaka tüketilmelidir. Yalnız bunların mevsimsel ürünlerden seçilmesi önemlidir.

Salam, sosis, sucuk, jambon gibi katkı maddesi içeren baharat ve tuz yoğunluğu fazla olan bu tarz besinler, konserve gıdalardan uzak durmak daha sağlıklıdır.

Kalsiyum yönünden zengin olan süt, yoğurt, peynir her gün mutlaka tüketilmelidir.

Emziren Anneler İçin Örnek Menü

Sağlıklı beslenme için her besin gurubundan günlük olarak yeterli ve dengeli olarak almak gerekir. Kabaca bu dönemde; süt yapan yiyecekler içeren aşağıdaki menüye  göz  atabilirsiniz

• Süt- yoğurt 2–3 su bardağı (400–600 ml)
• Peynir 2 kibrit kutusu kadar( 60 gr)
• Et, tavuk, balık 3–4 porsiyon
• Yumurta, kuru baklagiller 1 porsiyon
• Taze sebze ve meyveler 5–7 porsiyon
• Tahıllar
• Ekmek 4–6 dilim
• Pirinç, bulgur, makarna vb hiç veya 2–3 porsiyon

Emzirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bütün bunlara ek olarak emzirirken bebeği doğru pozisyonda tutmak önemlidir. Memeye makas hareketi yapmak süt kanallarının tıkanmasına yol açabilir.

Anne rahat olmalıdır. Uzun süre oturmaktan yorulduysa yatar pozisyonda emzirmeye devam edilebilir. Ama bebeğin yeni doğduğu süreçte yattığınız yerden emzirmeniz orta kulak iltihabına neden olabiliyor. Yorgunluk süt oluşumunu olumsuz etkileyen bir durumdur. Süt veren bir anne dinlenmeye özen göstermelidir. Bebeğiniz uyurken siz de uyuyup dinlenmeye çalışın. Bebeğin ağzına birkaç damla süt damlatılarak tadını alması emmeyi başlatır. Bebeğin burun deliklerinin tıkalı olmamasına dikkat etmek gerekir.

Meme büyüklüğü veya küçüklüğü süt oluşumu için önemli değildir.

Süt oluşumu için çok fazla şekerli gıda ve tatlı tüketmeye gerek yoktur. Bu size kilo katmanın dışında başka bir şey yapmaz. Tatlı tüketmek istediğinizde sütlü tatlılar, kurutulmuş meyveler veya meyve tatlıları tercih edilebilir. Meyve tatlıları, dondurma gibi tatlılar tüketilebilir.

Bebek her ağladığında emzirilmelidir, çünkü bebek altını kirletmenin ve gazın dışında bir acıktığı bir de susadığı için anneyi emer. Ağlamalar arasındaki ayrım süreç içinde oluşur. Önce altını kontrol eder gazının olup olmadığına bakarsınız bunlarla ilgili bir sıkıntısı yoksa bebeğiniz acıkmıştır. Doymadığı endişesi ile ek besinlere erken başlamak bebeğin gelişimi ve süt oluşumu için olumsuz bir durumdur.

Bebek bir memeyi emip iyice boşalttıktan sonra ikinci meme verilmelidir. Aşırı gergin tam boşaltılamayan memede süt yapımı durabilir. Meme başında sorun varsa; mastit (meme başı iltihabı) gibi sağılarak anne sütü bebeğe bu şekilde verilebilir ya da anne bir süre sonra çalışmaya başlayacak- sa da sütünüzü sağmanızı tavsiye ederim.

Anne Sütü Nasıl Saklanır?

Sağılan sütler, kapağı ve şişesi 5 dakika kaynatılarak mikroplardan arındırılmış cam kavanozlarla ve/ veya steril süt saklama poşetlerinde üzerine tarih atarak ilk sağdığınız en önde ondan sonrası onun arkasında olacak şekilde  -18 derecede 6 ay saklanabilir. Sağılmış sütü anne 4-10 C’de 24 saat, 10-15  C’de 8-10 saat, 25 C oda ısısında 1-2 saat saklanabilir. – 4-0 C’de dondurulduğunda 8 gün içinde kullanılmalıdır. Buzdolabından ayrı kapaklı bir dondurucu bölmede 3–4 ay saklanabilir. -18 derecede derin dondurucuda 6 ay ve daha uzun süre saklanabilir. Saklanan sütler bebeğe verilmeden önce, kavanoz ve/ veya steril süt poşeti su dolu bir kabın içine bir kapla koyup benmari usulü denilen yöntemle ısıtılmalıdır. Anne sütü direk ısıya maruz kalırsa sütün protein kalitesi bozulur.

Sütünüzü sağıp saklamayı tavsiye etmemin bir sebebi de annenin biraz özgürleşebilme şansı yaratabilmesi açısından önemlidir. Bence mutlu anne, mutlu bebek demektir.

Emzik verirseniz de bunu şekerli su ya da reçel vb şekerli gıdalara batırıp vermeyiniz. İlk 20 gün  1 ay bebeğe emzik verilmez, emme şaşkınlığı yaratmamak için.

Anne sütünü bebek ek besinlere başlasa bile 2 yaşına kadar vermeye devam ediniz.

Emzirmenin Anneye Faydaları

Emzirmenin anne sağlığına katkıları ise; anneyi meme kanseri riskinden uzak tutar, doğum sonrası depresyonunu önler, kanama riskini azaltır, rahmin eski haline çabuk dönmesine yardımcı olur. Anne ile bebek arasında güçlü ve rahatlatıcı bir bağ kurulmasını sağlar. Annenin gebelikte aldığı kilolardan kurtulmasına yardımcı olur.