İçindekiler
Gaz sancıları / kusmalar
Yenidoğan bir bebeğin ailesini, ilk 1-2 ay, bazen de ne yazık ki 3-4 ay süreyle en çok üzen ve yoran sorun nedir derseniz, benim ilk aklıma gelen gaz sancıları olmaktadır. O yüzden bu konuyu biraz daha ayrıntılı olarak irdelemek istiyorum.
Bebeklerin mide kapağı ilk 2-3 ay çok iyi çalışmaz. Bu nedenle beslenme sonrası hemen yatırılması, hele de yatırılıp kaldırılması, altını değiştirmek veya giydirmek-soymak amacıyla evirilip çevrilmesi bebeğin midesinin bulanmasına, sütün köpürerek daha çok gaz yapmasına, daha da önemlisi sütün, kapağı açık bir şişeden döküldüğü gibi geri gelmesine neden olur. Bebeğinizin 2-3 dakikada sesli gaz çıkarmasına aldanmayınız. Bu yüzden “beslenme sonrası bebeğinizi lütfen 15-20 dakika süreyle dik ve hareketsiz bir pozisyonda tutunuz”
Tüm bu önlemlere rağmen bebeğinizde ayaklarını karnına çekme, devamlı ağlama, ıkınma-kızarma-huzursuzluk gibi şikayetler oluyorsa, bunlar genellikle gaz sancılarıdır. Bu durumda doktorunuzun önereceği bir ağrı kesici fitil ve gaz damlası gibi ilaçları kullanmanız faydalı olabilir. Ağrı kesici fitiller ileride ateş ve aşı reaksiyonlarında da işinize yarayacak ilaçlardır.
Gaz sancıları olduktan sonra bebeği kandıracak bazı önlemler
1. Karına sıcak havlu koymak ve masaj yapmak
2. Ilık duş aldırmak
3. Araba ile gezmeye çıkarmak(en iyi yöntemlerden biri)
4. Bu imkanınız yoksa, evde elektrik süpürgesi-saç kurutma makinesi veya aspiratör
gibi gürültü çıkaran motorlu bir aleti bebeğinizin yanında çalıştırmak dikkatini
dağıtarak rahatlamasını sağlayabilir.
Ancak tüm bunlara rağmen bu ağlamalar artık hayatınızı kabusa çeviren bir hal alıyorsa, doktorunuzun önereceği bazı basit tahlillerin yapılması gerekebilir. Çünkü gaz sancısı sanılan bu durum bazen bazı rahatsızlıkların da habercisi olabilir.
Yalancı kabızlık
İlk 1-2 aydan sonra bebeklerin çoğunda bu sorunu görüyoruz. Aslında kaka sert değil halen sulu ancak bebek biriktirip 3-6 günde bir toptan bu kakayı zorlanarak çıkarır. Ben bu tür bebeklere baba ve çevre dostu diyorum, çünkü daha az bez tüketiyorlar. Nedeni bebeğin küçük güçsüz, bir de yatarak kaka yapmak zorunda oluşudur. Karın kasları zayıf, bu zorlanmalar ondan oluyor.
Sonuç olarak aslında bu bir sorun da değil çoğu zaman geçici bir durum, genelde 5-6 ayda bebeğin daha büyüyüp güçlenmesi ve hareketlenmesiyle, özellikle de ek gıdalara başlamayla geçer. O yüzden zaten sulu olan bu kaka için dışkı kıvamını yumuşatıcı şuruplar vermek çok anlamsız ve gereksiz. Bazen barsak hareketlerini düzenleyici şuruplardan yardım alınabilir. Kremle kayganlaştırılmış bir kulak temizleme çubuğu ile makata uyarı vermek , kaka yapacağını hissettiğiniz zaman bebeği ense-omuzlardan destekleyerek yarı oturur pozisyona getirip masaj yapmanız genellikle yeter. 5-6 günden önce fitile başvurmayın. Hele de sonunda yaptığı kaka sulu ise hiç endişelenmeyin.
Kafa derisi kabuklanması (Konak-seboreik dermatit)
Kafa derisi kabukları bebeklerde sık görülen bir durumdur. Kuru beyaz ya da sarı pullar kafa derisi üzerinde bir kabuk oluşturur. Kafatası üzerinde küçük bir alanı etkileyen kabuk şeklinde görülebilir ya da daha büyük bir alanda kabuklanma şeklinde de ortaya çıkabilir, bazen kaşlara kirpiklere kadar yayılabilir.
Genellikle pH değeri ayarlı bebekler için özel hazırlanmış şampuanlar kullanmak konak oluşumunu önlediği gibi olduktan sonra da düzelmesine yardımcı olur. Bununla birlikte yıkama öncesi başa zeytinyağı ve karbonat ile hazırlanmış doktorunuzun önereceği bir karışım da sürülebilir. Bunu 5-10 dakika beklettikten sonra, yumuşak bir tarakla bu kabuklar özenle kaldırılır ve arakadan yıkanır. Bu işlemi haftada 2-3 kez tekrarlamak genellikle yeterli olacaktır.
Diş çıkarma
Çoğu bebek 6-7 aylık olduğunda ilk dişini çıkarmaya başlar. Nadiren de olsa bazı bebekler dişle doğar, bazıları 3-5 aylık erken, bazıları ise 9 ayda ilk dişini çıkarır Nadiren bir yaşına geldiğinde bile dişini çıkarmayan bebekler de olabilir.
Her bebekte değişik durumlar gözlenir, bazı bebeklerde diş çıkarırken çok fazla güçlük yaşanırken, bazıları da problemsiz diş çıkarır.
Bir bebek diş çıkarırken, diş etleri kızarabilir, şişebilir, acıyabilir ve bebek normalden fazla salya akıtır. Acıyan diş etine gelebilecek bir etki bebeğin ağlamasına neden olur. Bu dönemde bebek annesini tekrar daha sık emmek isteyebilir ve katı gıdaları reddedebilir. Böyle durumlarda birkaç gün sık emzirmek ve bebeği katı gıdalar için zorlamamak en uygun davranış olacaktır, çünkü zorlarsanız kusabilir. Ancak her salya akması ve diş kaşıntısı olan bebek kısa zaman içinde dişini çıkamayabilir ve bu belirtiler birkaç ay öncesinden başlayabilir.
Diş çıkarma sık sık soğuk algınlığı, ishal, ateş ve pek çok rahatsızlığın sebebi olmakla suçlanır. Ancak bu belirtiler diş çıkarma ile birlikte ise genellikle hastalık denemeyecek kadar hafiftir. Fakat diş çıkarma normal bir süreçtir ve kendi başına bir hastalık değildir, bundan dolayı diğer belirtiler görüldüğünde hele de şiddetli ise “sadece diş çıkarma” olarak düşünüp ihmal edilmemelidir. Özellikle 38’i, hele de 39’u geçen inatçı veya 2-3 günden uzun süren bir ateş kesinlikle diş çıkarılmasına bağlanmamalıdır. Bu durumda çocuk doktora götürülmeli ve ateşin sebebi araştırılmalıdır.
Diş çıkarma bir hastalık değildir. Eğer bebeğiniz de ishal, ateş ve kusma varsa doktorunuzla görüşün.
Diş çıkarma sırasında bebeğinize nasıl yardımcı olabilirsiniz?
Ona ısırması için plastik bir halka verin. Buz dolabında soğuttuğunuz, su ve jel içeren diş çıkarma halkaları faydalı olabilir. Yalnız bu tür malzemelerin temizliğine dikkat etmek de çok önemlidir. Eğer yaşı uygunsa çiğnemesi için ekmek kabukları ve gevrekler elma ve havuç parçaları verilebilir. Ancak bunların boğazına kaçmaması için mümkün olduğunca büyük boyda olmasına dikkat edilmelidir.
Eğer bebek hala çok acı çekiyorsa, acıyı dindirmek için çocuk doktorunuzun önereceği bir diş jeli kullanabilirsiniz. Ağrı kesiciler de faydalı olabilir. Jel ya da ilaçların hangi miktarda ve sıklıkta verilmesi gerektiği konusunda doktorunuzun talimatlarını dikkatle izleyin. Bebeğiniz çok miktarda salya akıttığı zamanlarda çene altı ve ağız çevresinde kızartı ve kabarıklıklar olabilir. Bunların üzerine cildi yumuşatıcı ve koruyucu bir krem sürülebilir .
Bebek bezi pişikleri
Bebek bezi pişikleri bebeğin poposundaki hafif kızarıklıklardan, parlak kırmızı renkte leke ve yaralar içeren sert deri oluşumlarına kadar varabilir.
Birçok bebek büyüyene kadar ağır ya da hafif bebek bezi pişiği ile en az 1 kez mutlaka karşılaşır. Yeni doğmuş bebeklerde pişiklerin görülme olasılığı azdır çünkü altları sık sık değiştirilir. Bebek büyüdükçe farkına varmadan dikkat azalınca, daha seyrek bez değiştirilebilir bunu sonucunda da 9-12 aylık olanlar daha büyük risk altındadırlar.
Pişikleri önlemek için bezini sık sık değiştirin. Eğer mümkünse bebeğiniz her kaka yaptığında altını değiştirin.
Bebeğinizin altını her değiştirdiğinizde poposunu temizleyin ve kurulayın. Bazı bebek bezleri ve sabunları bebeğinizin derisini tahriş edebilir. Eğer bu durumu gözlemlerseniz alternatif bir sabun kullanın.
Bebeğin altını her değiştirme sırasında, altına bezi yerleştirmeden önce mümkün olduğu kadar uzun süre bezsiz oynamasına izin verin.( örnek olarak bir havlu üzerinde yatması) Bebeğinizin güneş altında bebek bezi üzerinde değilken bulunmasına dikkat edin. Çünkü güneş altında bebek bezinin pişiğe yol açma ihtimali, artacaktır.
Bebeğinizin derisini korumak için pişik önleyici krem kullanın. Kremi sürmeden önce derisinin kuru olmasına dikkat edin.
Günümüzde çok nadir de olsa, eğer kumaş bebek bezleri kullanıyorsanız, iyice temizleyip yıkayarak sterilize etmeye özen gösterin. Deterjan ve yumuşatıcı kullanmayın, makinede de kullanılabilen beyaz sabun tozu kullanın.
Bazen pişiği olan bebeğin altı yeterince temizlenmezse enfeksiyon kapabilir. Mantar enfeksiyonları bez bölgesinde sık görülen hastalıklardandır. Genellikle kırmızı lekelerle beraber görülür ve parlak kırmızı renktedir. Bacakların üst kısmına, cinsel bölgelere kadar yayılabilir. Tedavide mantar kremi kullanmanız gerekebilir. Doktorunuz sizi bu konuda yönlendirecektir.
Deride yarık ve kesikler
Eğer yaranın dikilmesi gerekmiyorsa ve ağır şekilde kanamıyorsa, yarayı yumuşak bir sabun ve suyla yıkayın sonrada hafif dokunmalarla kurulayın. Batikon veya betadin gibi bir antiseptik sıvı ile temizledikten sonra yara bandıyla kapatın. Eğer herhangi bir enfeksiyon belirtisi görülürse ( kızarma, kabarma veya irin ) çocuk doktorunuza başvurun.
Hafif yanıklar
Acıyı dindirmek için etkilenen bölgeye soğuk su uygulayın (buz kullanmayın çünkü deri dokusuna zarar vererek daha fazla rahatsız edecektir.) Deriyi korumak için silverdin gibi bir yanık kremi veya Bepanthene krem sürmek faydalı olabilir. Eğer kabarcıklar oluşursa patlatmayın çünkü açık kısımlar kolayca mikrop kapabilir. Yaygın yanıklar, yüz ve el yanıkları mutlaka bir sağlık kuruluşunda tedavi edilmelidir.
Güneş yanıkları
Yazın bebekler ve çocuklar güneşe maruz kalacağı zaman otuz/otuz üstü koruyucu faktörlü bebekler için özel güneş kremiyle korunmalıdırlar. Bunun dışında bebeğinizi direk güneş ışığına maruz bırakmayın ve koruyucu giysiler giydirin. Özellikle şapka sıcak çarpmasını önlemede faydalı olacaktır. En doğrusu güneşin dik geldiği 11:00-16:00 arası bebeği gölge bir yerde bulundurmaktır. Tüm bu önlemlere rağmen bebeğiniz güneş yanığı olursa, acıyı hafifleten bazı jel veya solüsyonlar, hatta hafif ağrı kesici şurup veya fitil de kullanabilirsiniz. Ancak kusma, aşırı halsizlik, uyuklama ya da ateş gibi sıcak çarpması belirtileri ortaya çıkıyorsa acilen bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Haşere ısırmaları
Çoğu böcek ısırmaları ve sokmaları sert kabarıklıklar şeklinde görülür. Arı sokmalarında, arının iğnesini steril bir cımbız veya iğneyle yavaşça çıkarın. Acıyı dindirmek için soğuk kompres uygulayın (Bazı çocukların arı sokmalarına karşı alerjisi olabilir.(eğer sokulan yer hızla şişiyorsa ya da solunum güçlüğü varsa acil olarak tıbbi yardıma başvurun.) Sivrisinek ısırmaları özellikle bebeklerde sık görülür. Bebeklerin kanındaki hemoglobin haşereleri çeker. Isırığı temizleyin ve kurulayın, sonra da deriyi rahatlatıcı, kaşınytıtyı azaltan jel veya losyonlardan faydalanın. Sokulan yerin aşırı kaşınarak tırnaklarla çizilmelerini önlemek için çocuğun tırnaklarını kısa kesin, törpüleyin ve temiz tutun.
Zedelenmeler
Zedelenen yerdeki uyuşma ve şişmeye karşı soğuk kompres uygulayın. Yaranın acısını dindirmek için ağrı kesicilerden yararlanın. Eğer çocuğunuzda uyuşma, hafıza kaybı varsa, ya da kafasını çarpmanın ardından kusuyorsa tanı konulması için tıbbi yardıma başvurun. Hemen en yakındaki bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Halsizlik
Tek başına halsizlik, hele de geçici ve kısa süreli olanlar, başka bir belirti de yoksa hastalık değildir. Sadece halsizlikten dolayı bebeklere ilaç vermemek gerekir. Çocuğunuzun dinlenmesini sağlayın. Eğer 1-2 gün içinde geçmiyor ve başka belirtiler ekleniyorsa mutlaka çocuk doktorunuza başvurun.
