Gününden önce dünyaya gelen bebekler ilk 2 yıl boyunca özel bakıma ihtiyaç duyarlar, özellikle de doğum anında çok küçüklerse çocuk hekiminizle görüşerek bakım koşullarınız konusunda danışmanlık alınız.
Aşağıda bebeğiniz hastaneden eve döndüğünde nasıl bakılması gerektiğine dair bazı tavsiyeler yer almaktadır.
İçindekiler
Bebeğinizin gelişimi
Bebeğiniz hastaneden taburcu olduktan kısa bir süre sonra onu doktorunuza ilk kontrolüne götürmeniz çok önemlidir. Doktorunuz bebeğin kilo alımını kontrol edecek, anne sütünün yetip yetmediği mama takviyesi gerekip gerekmeyeceği konusunda hekiminiz size danışmanlık verecektir. Uzun süre yoğun bakımda yatan bebeklerin anneleri eğer düzenli olarak sütlerin sağmazlarsa sütleri kesilebilir. Bu durumda prematürelere özel mamalar mevcuttur. Anne sütünüz varsa anne sütünüzü kalori ve protein içeriğini zenginleştirecek özel tozlar mevcuttur.
Doktorunuzla bebeğinizi besleme konusunda konuşun. Doktorunuz vitaminler, demir ve başka şeyler tavsiye edebilir. Vitaminler genellikle prematüre bebeklere büyüme ve sağlıklı kalmalarına yardımcı olması için verilir. Bebeğinizin aynı zamanda ekstra demire ihtiyacı olabilir. Genellikle 1 aydan sonra koruyucu dozda demir takviyesine başlamak gerekli olacaktır.
Özellikle ilk 2 yıl bebeğiniz, zamanında doğmuş bir bebekle aynı büyüme hızına sahip olmayabilir. Prematüre bebekler genellikle bu zaman süresince daha küçüktürler. Çok küçük doğanlar 2 yaştan sonra bile normalleri yakalamayabilir. Bazıları ise çok kısa bir zamanda hızla gelişerek normal zamanında doğan yaşıtlarına ilk 6 ayda bile yetişebilirler. Bebeğinizin büyüme kayıtlarını tutmak için doktorunuz prematüre bebekler için hazırlanmış özel büyüme tabloları kullanabilir. Doktorunuz aynı zamanda başka şeyler de bilmek isteyecektir mesela bebeğinizin ne kadar aktif olduğu, ilk ne zaman oturduğu ve ilk ne zaman emeklediği gibi. Bunlar doktorların bebekler hakkında her zaman bilmek istedikleri noktalardır.
Daha önce belirttiğimiz gibi bebeğinizin günlük gelişmelerini yazdığınız bir günlük olmalı. Çünkü erken doğan bebeklerin fiziksel gelişmeleri gibi, nörolojik gelişimleri de(başını dik tutma-oturma- yürüme v.s) gecikebilir. Bu yüzden 33-34 haftanın altında doğan bebeklerin mutlaka bir gelişim nörolojisi uzmanı tarafından görülmesi uygun olacaktır. Hele de önceden bahsettiğimiz beyin kanaması ve/veya yenidoğan döneminde ağır enfeksiyon, havale geçirme gibi öyküler varsa bu daha da önemli bir takip haline gelecektir.
Bebeğinizin beslenme programı
Öncelikle, 34 haftayı doldurmadan bebeklerin emme ve yutma refleksleri tam olarak gelişemeyeceğinden, bu süreden önce taburcu olan bebeklerin hastanede iken rahataça emebildiklerinden, düzenli kilo alabildiklerinden iyice emin olmak lazımdır. Bunun aksi durumlarda yoğun bakım olmasa bile bir süre daha özel bakım ünitesinde kalarak sonda ile beslenmeleri gerekebilir. Ufak doğan bebeklerde, anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda prematürelerin ihtiyacına göre özel hazırlanmış mamalar bulunmaktadır. Ayrıca sağılmış anne sütüne katılarak anne sütünün içeriğini zenginleştiren bazı özel mamalar da bulunmaktadır. Bunlar için doktorunuza danışabilirsiniz.
Başlangıçta çoğu prematüre bebek günde 8 ya da 10 kez beslenmeye ihtiyaç duyar. İlk haftalarda beslenme saatleri arasında 2-3 saatten fazla beklememekte fayda vardır, çünkü eğer böyle yaparsanız bebeğiniz sıvı kaybedebilir veya kan şekeri düşebilir. Günlük 5-7 ıslak bebek bezi bebeğinizin yeterli anne sütü ya da mamayı aldığını gösterir. Prematüre bebekler beslenmeden sonra sık sık kusabilirler. Eğer bebeğiniz çok fazla dışarı çıkarırsa yeterince kilo alamayabilir. Bu durum aşırı ve gelişmesini engelliyorsa doktorunuza danışmalısınız.
Prematüre bebeklerde ek gıdaya geçiş
Çoğu doktor prematüre bebeklere normal doğum tarihlerinden 6 ay sonra katı gıdalar verilmeye başlanmasını önerir. Ancak çok ufak prematürelerde bu süreye anne karnında eksik kalan sürelerini de eklemek gerekebilir. Prematüre bebekler normalden önce katı gıda alırlarsa gıdayı yutamayabilirler ve parça boğazlarına takılabilir. Yutma kabiliyetlerini geliştirmeleri gerekir.
Prematüre bebeğiniz nasıl uyumalı?
Prematüre bebekler normal doğan bebeklere göre daha fazla saatlerini uykuda geçirseler de daha kısa sürelerle uyurlar. Daha sık uyanırlar (ve sizi daha fazla uyandırırlar!). Prematüre bebekler de dahil olmak üzere tüm bebekler sırtüstü yatırılmalıdırlar, karın üstü değil. Sert bir yatak kullanın ve yastık koymayın. Bebeğinizin karın üstü yatması ve yumuşak bir yatakta olması, ani bebek ölüm sendromu riskini arttırabilir.
Prematüre bebeğinizin görme ve duyma kabiliyeti
Şaşılık prematüre bebeklerde normal doğan bebeklere göre daha sık görülür. Tıp bilimindeki adı strabismus’dur. Genellikle bu durum bebeğin büyümesiyle kendiliğinden ortadan kalkar. Eğer aşırı değilse ilk 4-6 ay için normal kabul edilebilir. Eğer bebeğinizin böyle bir sorunu varsa çocuk doktorunuz bebeğinizi bir göz doktoruna göstermenizi isteyebilir.
Bazı prematüre bebekler kısaca ROP denilen (Retinopathy of Prematurity) göz hastalığına sahip olabilirler. ROP genellikle çok erken doğan bebeklerde ortaya çıkar. (Özellikle hamilelik sürecinin 32. haftası ya da daha erken dönemde doğan bebeklerde) Eğer bebeğinizin ROP’a yakalanma ihtimali varsa doktorunuz bebeğin bir göz doktoru tarafından düzenli olarak kontrol edilmesini isteyebilir. ROP sonucu görme kaybını engellemek için tedavi edilmelidir.
Normal doğan bebeklere göre prematüre bebeklerin işitme problemi olma olasılığı da daha yüksektir. Özellikle de yüksek ve uzun süren sarılık problemleri olan bebeklerde işitme sorunu daha ciddi olabilir. Eğer bebeğinizin sizi duyamadığını düşünüyorsanız doktorunuza söyleyin, böylece bebeğiniz işitme problemleri için işitme testlerinden geçirilbilir. Zaten günümüzde ülkemizde hastanelerin hepsinde erken doğsun veya doğmasın işitme tarama testi yapılmaktadır. Siz de evde bebeğin işitme problemi olup olmadığından yan tarafından ya da arkasından gürültüler çıkararak şüphelenebilirsiniz. Eğer bebeğiniz başını çevirmiyorsa veya yüksek bir seste irkilmiyorsa bunu mutlaka doktorunuza bildirmelisiniz.
Prematüre bebeğinizin aşıları
Aşıları 2 kilodan az değilse normal zamanında doğan bir bebekle aynı yaşlarda yapılır. Ancak genellikle 2 kilonun altında iken aşı yapılmaz çünkü bu dönemde yapılan aşılar çocuğunuza bir zarar vermez, ancak beklenilen etkiyi yani koruyuculuğu gösteremeyebilir. Ancak eğer anne hepatit B taşıyıcısı ise kiloya bakılmaksızın doğar doğmaz aşı yapılmalıdır. Prematüre bebekler normal doğan bebeklere kıyasla gribe daha kolay yakalanabilirler ve gribi daha ağır geçirebilirler. 6 aylık olduğunda bebeğinize grip aşısı yapılabilir, bu olasılığı doktorunuza danışabilirsiniz. Aile üyelerinin grip aşısı olması için de yine doktorunuzla konuşun. Bu bebeğinizin herhangi bir aile üyesinden grip kapmasını engelleyecektir.Çok küçük doğan bebeklerde ekim-nisan arası her ay RSV enfeksiyonuna karşı Synagis aşısı yapılmalıdır. Aslında bu bir aşıdan ziyade vücuda verilen hazır antikorlardır, bebeğin sık RSV bronşioliti veya zatürresi olmasını engeller.
