İçindekiler
Kansızlık nedir?
Tıbbi adı anemi olarak da bilinen bu hastalık kan hastalıkları içinde en sık rastlanılan durum olup, kandaki Hemoglobin değerlerinin yaşa göre belirlenen sınırların altına düşmesi olarak tanımlanır.
%90 olasılıkla demir eksikliğinden kaynaklı anemi görülür.(Folik asit ve B12 Vitamini eksikliğine bağlı farklı anemi tipleride vardır. Bunun dışında yıkımın fazla olduğu eritrosit ömrünün kısaldığı hemolitik anemiler de mevcuttur, nadiren kemik iliğinin yetersiliği de bir kansızlık nedenidir.
Eksikliği genellikle büyümenin çok hızlı olduğu küçük çocukluk ve ergenlik çağı ile hamilelik döneminde ortaya çıkar. Kadınlar ise doğurganlık dönemlerinde aylık adet kanamaları ile kan kaybetmeleri, sık ve çoğul gebeliklerin olması nedeniyle ‘kansızlık’ yaşayabilirler. Genç kızlık döneminde de hem hızlı büyüme, hem de aylık adet kanamaları nedeniyle demire olan gereksinim fazladır.
Kansızlık tanısı
Kan sayımı, periferik yayma, bazen de demir, demir bağlama, ferritin, B12 ve folik asit düzeyleri ölçülebilir. Talasemi gibi durumlar için Hemoglobin elektroforezi yapılabilir. Kansızlığa yol açan glukoz 6 fosfat dehidrojenaz eksikliği(G6PD)(favizm), pirüvat kinaz eksikliği için enzim ölçümleri yapılabilir.
Kansızlık ne gibi sorunlara yol açar?
- Gebelerde: bebek ölümleri,erken doğum riski,düşün doğum ağırlıklı bebekler artabilir.
- Bebek ve çocuklarda: büyüme ve gelişme yavaşlar, hareketlilik azalır, hastalıklar daha sık görülür, algıda yavaşlama olabilir.
- Yetişkinlerde: yorgunluk hissi ve hastalıklara yakalanma riski artar.
Aşağıdaki videoda Prof. Dr. Leyla Ağaoğlu “Demir Eksikliğinin Önlenmesi” hakkında bilgiler veriyor.
Kansızlıktan (demir eksikliğinden) korunmak için;
- Demir içeriği yüksek besinler; kırmızı et, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, demirle zenginleştirilmiş tahıl ürünleri, kuru meyveler, yağlı tohumlar ve pekmez tüketimini arttırmanız önerilir.
- C vitamini vücuttaki demir emilimini arttırır, bu sebeple C vitamininin alınmasınında arttırılması önerilir. (turunçgiller, yeşil biber, maydanoz gibi)
- Kalsiyum ve demir içeren besinler birlikte tüketildiklerinde birbirlerinin emilimlerini etkilerler. Süt, yoğurt, ayran gibi kalsiyum içeriği yüksek besinler demir emilimini azaltırlar. Bu sebeple demir eksikliği anemisi hastalarının kalsiyum içeren besinleri tüketirken bunu göz önünde bulundurmaları önerilir.
- Kafeinli içeceklerde demir emilimini azaltır. Çay, kahve ve kola tüketimini azaltmanız ve yemeklerden hemen sonra içmemeniz önerilir.
- Kepekli un ve kepekli ekmeklerde yüksek posa içeriğinden dolayı demir emilimini azaltırlar. Bu yüzden diyetteki posa miktarını dengeli tutmak, aşırıya kaçmamak gerekir.
- Demir eksikliği olmayan kişilerin ekstradan demir almasına gerek yoktur, yüksek demir damar sertliğine neden olabilir.
Kansızlık tedavisi
Genellikle eksik olan demir veya diğer vitaminlerin takviyesi ile tedavi edilir. Talasemi gibi ağır durumlarda düzenli olarak kan nakli gerekebilir. G6PD eksikliğ,nde bakla yemek ve bazı ilaçları kullanmak gerekir. sonuç olarak tedavi kansızlığın nedenine bağlıdır.
