İçindekiler
Kanseri Önlemek Elimizde!
Hepimizin korkulu rüyası kanser kader değil, büyük oranda önlenebilir bir hastalık. üstelik genetik faktörler de sadece yüzde 5 oranında etkili. Kanserin nedenleri hakkında bilgi veren Medicana Beylikdüzü Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü’nden Uzman Dr. Öznur Aksakal, sağlıklı beslenerek, daha fazla hareket ederek ve kontrollerimizi zamanında yaptırarak kanserin büyük ölçüde önlenebileceğini vurguluyor.
Kanserin nedenleri nelerdir?
Kanserin tek bir nedeni yok, bir sürü faktörün bir araya gelmesiyle oluşuyor. Diyet ile ilgili faktörler yani obezite ve yanlış beslenme yaklaşık yüzde 50’sini oluşturuyor. Sigara ile ilgili olanlar yüzde 35, mesleki kansorejenler yüzde 5, diğer nedenler de yüzde 10 civarında.
Aşağıdaki videoda Yrd. Doç. Dr. Öznur Aksakal, “Kanserin Nedenleri” hakkında bilgiler veriyor.
Kanserin nedenleri 6 grupta ele alınabilir:
- Diyet faktörleri
- Kimyasal faktörler
- Farmakolojik faktörler
- Mikrobiyolojik ajanlar
- Fiziksel faktörler
- Genetik faktörler
Diyet faktörleri
Burada ilk önce aklımıza yağlar ve yüksek kalorili gıdalar geliyor. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre kanser vakalarının yüzde 50-70’ine diyet faktörünün yol açtığı ortaya koyulmuş. Doymuş yağ asitlerinden yüksek beslenme meme, prostat ve kolon kanseri riskini artırıyor. Yine hayvansal proteinin fazla tüketilmesi, örneğin kırmızı et, prostat, kolon, meme ve rahim kanseri riskini artırıyor. Özellikle sigara ile beraber alınan alkol, dudak, ağız içi,yemek borusu ve karaciğer kanserlerinin nedeni oluyor. Tuzlanmış, tütsülenmiş, yanmış yiyecekler… Bunlar aslında sağlıklı besinler ama yanlış hazırlandıklarında kansorejen özellik kazanıyorlar. Örneğin tütsülenmiş balıklar, mangalda pişirilen ve fazla kömürleşmiş etler yemek borusu ve mide kanserine yol açıyor. Salam, sucuk, sosis gibi yiyeceklerin içine konulan koruma maddeleri de mide, bağırsak ve yemek borusu kanseri riskini artıyor.
Kimyasal faktörler
En başta sigarayı sayabiliriz. En önemli kimyasal ve yüzde 85-90 oranında akciğer kanserlerinin baş sorumlusu. Ayrıca gırtlak kanserinden, yemek borusu, mesane kanserine kadar pek çok kansere yol açıyor. Hem aktif hem de pasif içiciler için aynı tehlike geçerli. Diğer bir kimyasal faktör de Türkiye’de çok yaygın olan aflatoksin. Özellikle nemli gıdalarda, fıstıkta, kırmızı biberlerde ve kuru incirde yani iyi kurutulmayan nemli gıdalarda var, bir nevi küf mantarı gibi. Karaciğer kanserine yol açabiliyor. Sanayide kullanılan boyalar mesane kanseri riskini artırıyor. Arsenik, katran ve yağlar akciğer ve deri kanserlerine yol açıyor. Orta Anadolu’da bazı köylerde badana olarak kullanılan asbestos’a, uzun süreli maruz iyet akciğer ve akciğer zarı kanserine yol açıyor. Aynı madde yalıtım malzemesi olarak gemi sökümlerinde de kullanılıyor, su borularının içinde olabiliyor.
Farmakolojik ajanlar
Tedavi için kullanılan kemoterapi ilaçlarından bazılarının kendisi birer kansorejen. Lösemilere yol açabiliyor. Bu yüzden son yıllarda bu tip ilaçların hazırlanması çok katı kurallara bağlandı. Öte yandan bu ilaçları vermeye de mecbursunuz aksi halde hastayı hastalığından kaybedebilirsiniz. Kortizonlar, karaciğer kanseri riskini artırıyor. Doğum kontrol hapları uzun süreli kullanıldığında karaciğer kanserine yol açabiliyor.
Enfeksiyonlar
Safra yollarına yerleşen ve idrar yollarındaki bazı parazitler de kansere yol açabiliyor. Virüsler özellikle hepatit B virüsü önemli bir kanser nedeni. Önce siroza sonra da karaciğer kanserine yol açabiliyor. Bir de Human Papilloma virüsü var, bu da cinsel yolla bulaşan bir virüs ve çoğu zaman erkeklerden kadınlara geçiyor. Rahim ağzı ve rahim kanserine yol açabiliyor.
Fiziksel faktörler
İyonizer radyasyon bilinen en önemli kanser nedenlerinden. DNA hasarı yaparak kanserleşme sürecini başlatıyor. Güneş ışınına fazla maruziyet, özellikle açık tenlilerde cilt kanserine yol açıyor.
Genetik faktörler
Genetik faktörlerin etkisi sanıldığı kadar fazla değil, ancak yüzde 5 oranında etkili. En fazla kalın bağırsak ve meme kanserlerinde, beyin tümörlerinde genetik faktörler etkili.
Kanseri engelleyen besinler
Lif oranı yüksek besinler yani bütün sebzeler, meyveler, tam tahıllı gıdalar kanser koruyucu besinlerdir. Kabak, karnabahar, brokoli gibi sebzeler, soya fasülyesi ve fasülyeler özellikle bol tüketilmeli.
Kansere yakalanmamak içen nelere dikkat etmeliyiz?
Öncelikle yaşam tarzımızı düzenlememiz gerekiyor. Sağlıklı beslenmek ve hareket etmek şart. Obezite en büyük kanser nedenlerinden ve obeziteyi yol açan iki şey var: Sağlıksız beslenmek ve hareket etmemek. Sigara, alkol gibi zararlı maddelerden uzak durursak zaten üçte iki oranında önleyebiliriz. Geri kalan üçte birlik oranın da yarısını taramalarla, erken teşhisle önleyebiliriz.
