İstemsiz hareketler, gözlenen hareketlerin hızı, yeri ve tekrarlanma şekline göre tanımlanırlar. Tik, distoni, kore ve stereotipik hareketler bu gruptadır. Bütün bu hareketler hastanın şuuru yerindeyken gözlenir ve uykuda kaybolurlar.
İçindekiler
Tikler
Tikler, aynı şekilde tekrarlanan amaçsız, ani, istemsiz hareketlerdir. Genellikle yüzde, omuz ve boyun bölgelerinde görülürler. Sık görülen şekilleri, göz kırpma, yüz kırıştırma, omuz atması, dudak hareketleri, geniz temizleme şeklindedir. Bazen ses çıkarmalar şeklinde tikler de görülebilir. Tipik olarak tikler zaman içinde azalma ve çoğalmalar gösterir. Birçok çocukta şikayetler bir süre sonra tamamen kaybolur veya uzun süreler görülmeyebilir.Stresli dönemlerde sıklaşma gözlenebilir.
Aşağıdaki videolarda Uzm. Dr. Sinan Çomu, “Tikler ve Hareket Bozuklukları” hakkında bilgiler veriyor.
Tourette Sendromu
Tourette sendromu tikler, takıntılı kişilik özellikleri, dikkat yoksunluğu, vokal ve küfürlü tikler gibi bulguların birarada olmasıyla karakterize bir tablodur. Genellikle ailesel bir durumdur. Bu hastalarda zaman zaman tikler ön planda olabilir. Fakat sıklıkla dikkat sorunları veya kişilik özellikleriyle de psikiyatrik değerlendirme gerekebilir.
Kore (Chorea)
Hızlı, düzensiz şekillerde gözlenen hareketlerdir. Tiklerden farkı, hareketlerin aynı şekillerde tekrarlamaması ve genelde daha uzun hareketleri kapsamasıdır. En sık görüldüğü durum Akut Romatizmal Ateş (ARA) tablosunun bir parçası olan Sydenham koresidir. Bu hastalıkta bir çeşit streptokok bakterisinin (A grubu beta hemolitik) yol açtığı iltihaplanmalara vücudun verdiği yanlış bir savunma söz konusudur. Savunma için yapılan bazı proteinlerin (antikor) beyin dokusunu etkilemesi ile bu özel kore tablosu oluşur. Beyinde etkilenmeye yol açan birçok başka hastalıkta da kore görülebilir.
Distoni
İstemsiz yavaş hareketlere ve vücut pozisyonlarına verilen isimdir. Genelde birkaç uzuvda birden ve asimetrik bir etkilenme söz konusudur. Sebepler arasında sarılığa bağlı beyin hasarından nadir metabolik hastalıklara uzanan değişik beyni etkileyen tablolar bilinir.
Atetoz
Bu hareketler de yavaş istemsiz hareketlerdir. Burulma, kıvrılma gibi hareketler gözlenir. Bu haliyle soluncanvari hareketler olarak da bilinir. Sıklıkta kore gibi hızlı hareketlerle beraber görülür.
Stereotipik Hareketler
Aynı şekilde tekrarlanan uzun hareketlerdir. Daha çok otistik şikayetleri olan, Rett sendromu gibi olgularda görülür. Bazı zihinsel olarak geri kalmış çocukta da görülür. Ellerini döndürerek izleme, zıplayıp kollarını kanat çırpar gibi yapma. Yine daha çok el ve parmaklar tekrarlayan hareketler de bu gruptadır.
