İdrar Yolu Enfeksiyonu

İdrar yolu enfeksiyonu nedir?

İdrar yolu enfeksiyonu böbrekler, böbrekten mesaneye  kadar  inen  kanallar (üreter) , idrar  torbası (mesane) ve idrar torbasından idrarı dışarı taşıyan kanalın (üretra) daha çok bakteriler olmak üzere, çeşitli mikroplarla iltihaplanmasıdır. Kız çocuklarda üretranın erkeklere göre daha kısa olması ve makata yakınlığı dolayısıyla özellikle 1-2 yaştan sonra 10 kat daha sık görülür.

İdrar yolu enfeksiyonu hangi mikropla olur?

Genellikle, halk arasında koli basili diye bilinen, dışkıda oldukça bol miktarda bulunan Escheria coli isimli bakteri etkendir. Ancak başka birçok bakteri de idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir.

Belirtileri

Birlikte ateş olduğu zaman daha çok böbreklerin etkilendiğini, ateş olmadığı zaman mesane ve üretranın etkilendiğini düşünürüz. Yani kısaca ateşli bir idrar yolu enfeksiyonunu daha ciddiye almak zorundayız. Ateş dışında idrar yolu enfeksiyonlarında idrar yaparken yanma, sık ve az, kesik kesik idrara çıkma gibi tipik belirtiler olabildiği gibi, kusma, karın ağrısı, böğür ağrısı, kilo alımında, büyümede yavaşlama gibi belirtiler de görülebilir.

Tanısı

Bazen de rutin bir tarama sırasında hiçbir belirti olmadan da idrar tahliliyle tanı konması da mümkündür.Bazen antibiyotiklere direnç olabileceğinden tedaviye başlamadan önce bir idrar kültürü ve antibiogram testi aldırmak, tedavinin ileride başarısız olmasını önleyecektir.

Tedavisi

İdrar yolu enfeksiyonu normal şartlarda uygun antibiotik tedavisi ile kolaylıkla tedavi edilebilen bir hastalıktır.  Ancak bazı bireylerde, özel nedenlerle, herşeye rağmen idrar yolu enfeksiyonları tekrarlayabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu kimlerde tekrarlayabilir?

• İlk 6 aydaki ufak bebeklerde idrar yolu enfeksiyonu oluyorsa.
• Cinsel organlarda dışarıdan görülen bir anormallik varsa.
• Erkek çocuklarda sünnet derisi darsa.
• Tespit edilmiş bir böbrek veya mesane taşı varsa.
• Eşlik eden kabızlık varsa.
• Hiçbir risk faktörü olmadan da, bir kez idrar iltihabı geçiren bir çocuğa belli aralarla idrar tahlili kontrolü yaparak da tekrar riski saptanabilir.

Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu varsa ne yapabiliriz?

İdrar yolu enfeksiyonunun tekrarlaması ne gibi sakıncalar doğurur, dilerseniz öncelikle bu sorunun cevabını vererek işe başlayalım. Farkedilsin veya farkedilmesin arka arkaya idrar iltihabı geçiriyor olmak, zaman içinde böbrekleri bozarak ileride yüksek tansyon hatta, böbrek yetmezliği ile diyalize bağımlı kalınmasına neden olabilir.

Bu tür durumlarda mutlaka bir idrar yolları ultrasonu yaptırıp bir taş veya doğuştan gelen bir şekil bozukluğu olup olmadığı araştırılmalıdır. Kanda üre ölçümleri ile böbrek fonksiyonları değerlendirilmeli, sintigrafi ile böreklerin olaydan ne derece zarar gördüğü araştırılmalıdır.

Vezikoüreteral reflü nedir?

Bu sorunun tekrar etmesinde en sık sebeplerden biri de, vezikoureteral reflü (VUR) diye adlandırılan, idrarın mesaneden yukarı, böbreklere kaçması olayıdır. Halk arasında işeme filmi veya sondalı film diye tabir edilen, voiding sistoureterogram (VCUG) çekerek bu sorun anlaşılabilir. Bazı bireylerde böbrekten mesaneye inen kanalın, mesane duvarına girdiği yerde doğuştan gelen bir anormallik dolayısıyla, işeme esnasında idrarın tamamının aşağı akması gerekirken, bir kısmı yukarı böbreklere doğru kaçmaktadır. Bu durum zamanla idrar kanallarını genişletip şeklini bozmakta, daha ileri aşamalarda böbrek fonksiyonlarını bozarak böbrek yetmezliğine yol açmaktadır. Nefroloji kliniklerindeki diyaliz hastası çocukların yarısında sebep geri kaçak ve bunu sonucunda farkedilemeden tekraralayan idrar yolu enfeksiyonları geçirilmesidir.

Reflü tedavisi, derecesine ve takibine göre yapılır. Evre 4-5 genellikle direk ameliyat ile tedavi edilir. Daha düşük derecedekilere 6 ay sürelerle koruyucu devamlı antibiyotik (normal dozun yarısı) tedavisi vererek, 6 ayda bir film tekrarları, ayda bir idrar tahlil ve kültürleri yapılır. Reflü derecesi azalıyorsa bu şekilde devam edilir, reflü derecesi artıyorsa yine ameliyat gerekebilir. Bu kararları genellikle bir nefrolog (böbrek hastalıkları uzmanı) ve ürolog (bevliye uzmanı) birlikte vermelidir.

Özetle çocuğunuz 1 kez bile idrar yolu enfeksiyonu geçirse ve hiçbir şikayeti olmasa bile, idrar tahlilleri ve gereğinde kültürleri 1-2 yıl boyunca 3 ayda bir, ne zaman sebepsiz ateş, kusma, karın ağrısı veya tipik idrar yolu enfeksiyonu belirtileri olursa da, her seferinde üşenmeden tekrarlanmalıdır.

Aşağıdaki videoda Uzm. Dr. Özlem Yolcu “İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri” hakkında bilgi veriyor