Görme Bozuklukları

Göz Bozukluğunun Tanımı

Kırma kusuru en sık rastlanılan ve görme keskinliğini en sık etkileyen (bulanık görmeye yol açan) göz problemidir.

Bir hastalıktan çok yapısal bir değişikliktir. Normal olarak ışık önce korneada daha sonra göz içi lensinde kırılır ve net bir görüntü oluşturmak üzere gözün arkasında retina üzerinde odaklanır. Eğer göz ışığı doğru kıramazsa görme bulanıklaşır.Göze paralel gelen ışınların retina tabakası üzerinde odaklandığı duruma emetropi denir. Emetropi hiçbir kırma kusuru olmayan gözün durumudur.

Göz Bozukluğu Sınıflandırması

Miyopi: Göze paralel gelen ışınların retina önünde odaklanması durumudur(resim 1). Miyoplar yakını görebilirler ama uzağı net göremezler. Miyopi gözün ön / arka çapının normalden fazla olması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bu yapısal bir özelliktir ve genetik geçişi sıktır. 6 dereceye kadar olan miyopilere basit miyopi, daha yüksek olanlara ise yüksek miyopi denir. Genellikle 8-14 yaş arasında çocukluk döneminde fark edilir.

Hipermetropi: Göze gelen ışınların ağ tabakanın arkasında odaklanması sonucu meydana gelir(Resim 2). Hipermetroplar özellikle yakın görmede zorlanırlar. Eğer hipermetropinin derecesi yüksekse bu hastalar uzağı görmede de zorlanacaklardır. Hipermetropi gözün ön arka çapının az olması durumunda ortaya çıkmaktadır. Yapısal ve kalıtsal özellikler hipermetropun en sık sebebidir.
Astigmatizm: Gözün değişik meridyenlerde ışınları farklı kırmasına bağlı olarak tek bir odak noktasının oluşmadığı durumdur. Bu hastalar hem uzak hem de yakın görmede problem yaşarlar. Astigmatizma miyopi ve hipermetropi ile beraber görülebilir.
Presbiyopi: Gençlerde yumuşak ve esnek olan lens uzaktaki ve yakındaki objelere kolayca odaklanmaya imkan verir. Ancak 40 yaşından sonra göziçi lensi sertleşir, onu tutan lifler elastikiyetini kaybeder. Bu durumda yakını görmek ve okuma zorlaşır. Bu yaşa bağlı duruma presbiyopi adı verilir.

Aşağıdaki videolarda Op. Dr. Lale Öktem, “Çocuklarda Göz Bozuklukları” ile ilgili bilgiler veriyor.

Göz Bozuklunun Tanınması Neden Önemli?

Tanısı konulmayan veya ihmal edilen kırma bozuklukları okul çağındaki çocuklarda okul başarılarında düşüklüğüne yol açar. Kırma bozukluğu olan bir öğrenci için gözlük kullanmak, kağıt kalem kullanmak kadar gereklidir. Miyopisi ya da astigmatizması olan bir öğrenci tahtadaki yazıları göremezken, hipermetropisi olan bir öğrenci kitap okurken bulanıklık, aşırı yorulma ve göz ağrısı hisseder. Tedavi edilmeyen gözler veya estetik kaygılardan dolayı takılmayan gözlükler hayatı tehlikeye sokacak durumlara veya kazalara sebep olabilir. Beraberinde hayat kalitesini de düşürür. İleri derece miyopisi olan kişilerde retina dekolmanı ve koroidal neovaskülarizasyonu denilen hastalıklar ciddi görme kaybına (körlük seviyesine kadar) neden olabilirler. Özellikle çocukluk çağlarında tedavi edilmeyen kırma kusurları ilerki yıllarda göz tembelliği (ambliyopi) ve şaşılık (göz kayması) gelişimine neden olabilir.

Göz Bozukluğu Nedenleri

Kırma kusurlarının ortaya çıkması iki anatomik esasa dayanır. Bu kişilerde ya kornea bombeliğinde ya da göz uzun ekseninde normalden sapma vardır. Bunun yanında gözyaşı film kalitesinde, göziçi lensinin durumunda veya göziçi sıvısının yapısındaki herhangi bir değişiklik kırmada bozukluk oluşturur.

Miyopi, hipermetropi ve astigmatizm kalıtsallık gösterirken, presbiyopi tamamen yaşlanmaya bağlıdır.

Göz Bozukluğu Belirtileri

Miyopi: Yakını görebilirler ama uzağı net göremezler.

Hipermetropi: Başlangıçta yakını görmede zorlanırlar. Eğer hipermetropinin derecesi yüksekse veya zamanla yükselirse bu hastalar uzağı görmede de zorlanırlar.

Astigmatizma: Uzun süreli okuma veya TV seyretme sonunda baş ağrısı, göz kürelerinde ağrı, gözlerde ağırlık hissi ve konjunktivada kızarıklık olur.

Presbiyopi: Yakını görmekte zorlanırlar. Gözlükle tedavi edilmezlerse gözde yorgunluk ve başağrısı ortaya çıkar.

Göz Bozukluğu Tanısı

Muayenenin başlangıcından önce gözün gücü otorefraktometre denilen bir aletle otomatik olarak ölçülür. Hastadan çenesini ve alnını cihaza yaslaması ve cihazın deliğinden içerideki resme bakması istenir. Bu sırada doktor aletin düğmesine basarak ölçümü gerçekleştirir. Ölçüm her göz için birkaç kez tekrarlanır ve gerekirse ölçümlerin ortalaması alınır. Özellikle çocuklarda gizli kırma kusurlarını ortaya çıkarmak için çocuğun gözüne damla damlatılıp damlanın etkili olabilmesi için bir süre bekledikten sonra ölçümlerin alınması gereklidir.

Gözlük numaralarının tespiti için retinoskopik muayene gibi diğer ölçüm yöntemleri de kullanılabilinir. Retinoskopi (Resim 3) göze gönderilen ışığın göz dibinden yansımasını değerlendirerek gözün kırma kusurunu ve derecesini tayin etmeye yarayan bir alettir. Gözdeki yansımanın kaybolması için hastaya değişik lensler uygulanır ve bu şekilde en doğru gözlük numarası saptanır. Hastanın vereceği yanıtlarından bağımsız objektif bir yöntemdir.

Daha sonra hastanın kullanacağı gözlüğü belirlemek için bir çerçeve takılır ve gözlük deneme kutusundan harfler seçilir. Günümüzde bunu pratik hale getiren adına foropter denilen sistemler de mevcuttur. Hastanın gözlük çerçevesi takmadan ve hekim de mercekleri değiştirmeden mevcut alet üzerinden lens numaraları değiştirilerek yapılan tam otomatik bir gözlük muayene yöntemidir.

Göz Bozukluğu Tedavisi

Kırma kusurunun tedavisi yapılan ölçüm sonunda saptanan kusurun derecesine ve tipine göre gözlük camı numarası yazmak ve kişlere gözlüklerini sürekli kullanmalarını sağlatmaktır. Bu en basit ve etkin bir tedavidir. Ancak gözlük kullanmak istemeyen bireylerde kontak lens kullanımı da uygulanabilinir. Gözün kontakt lense uygun olup olmadığına karar vermek için mutlaka göz hekiminin detaylı muayenesi gerekmektedir. Kontak lens kullanımı dikkatli kullanım gerektiren bir süreçtir. İnfeksiyon gibi komplikasyonlarda görme kaybına gidecek derecede ciddi sorunların çıkabileceği akılda tutulmalıdır.

Bunun dışında tüm dünyada 15 yılı aşkın süredir uygulanan ve milyonlarca insanın gözlük ya da kontakt lens bağımlılığını ortadan kaldıran Excimer Laser veya LASIK(Resim 4) adlı yöntemlerle uygun olan hastalar tedavi edilmektedir. Bu tedaviler oldukça düşük komplikasyonlarla başarıyla uygulanmakla birlikte, bazı olgularda nükslere (gözlük numarasında geriye dönüş) rastlanılmaktadır.