Gebelikte Ultrason…. Merak Ettikleriniz

Gebelik sırasında, fetus (doğmamış bebek) ile ilgili olası problemlerin tanınması ve bunlara göre önlem alınabilmesi için ultrasonografi ile bazı incelemeler yapılır. Buradaki amaçlar:

1. Fetusun gelişme ve büyümesinin değerlendirilmesi,
2. Fetus anatomisinin incelenmesi,
3. Hayat ile bağdaşmayacak durum ve hastalıkların önceden belirlenmesi ve gerektiğinde yasal sınırlar içinde gebeliğin sonlandırılması,
4. Doğumdan önce kaybedilebilecek olguların erken tanınması, tedavisi ve diğer önlemlerin alınması,
5. Doğumdan hemen sonra tedaviye alınması gereken bebeklerin önceden saptanmasıdır.

Bunları gerçekleştirebilmek için nadiren fetus ve veya eklerinden sıvı veya kan almak gerekebilir.

Değişik gebelik dönemlerinde yapılacak ultrasonografi tetkiklerinin aşağıdaki gibi olası faydaları vardır, ancak bu konuda yapılmış olan uluslararası çalışmaların sonuçları, ultrasonografinin yenidoğan akıbetini çok fazla değiştirmediği yönündedir.

1. Gebe kalındıktan 3 hafta sonraki en erken dönemde gebelik saptanabilir,
2. Kanamalarda ve düşük tehditlerinde bekleyip beklememe kararını verdirir,
3. Dış gebeliklerin erken tanınıp ameliyatsız veya erken tedavilerini sağlar,
4. Fetusun canlı olup olmadığını belirler,
5. İkiz ve çoğul gebeliklerin erken tanınmasını sağlar,
6. Amniyon sıvısı, kordon ve plasenta (eş) hakkında bilgi verir,
7. Fetus ağırlığının belirlenmesine yardımcı olur,
8. Fetusta oluşabilecek gelişme sorununu erken dönemde gösterebilir,
9. Doppler yardımı ile bebeğin beslenmesi ve dolaşımı hakkında bilgi verir,
10. Bebeğin o anki sağlık durumu hakkında bilgi verir,
11. Doğumun gerçekleşeceği günleri tahmin eder,
12. Doğum şeklinin ve yerinin belirlenmesine yardımcı olur,
13. Çeşitli iç ve dış organ anormalliklerinin bazılarını gösterir,
14. Kromozom anormalliklerinden erken dönemde şüphelenilmesini sağlar,
15. Fetus ve eklerine yapılan müdahalelerde yol gösterici olur.

Ultrasonografinin zararı var mıdır?

Bu güne kadar yapılmış olan yayınlarda, ultrasonografinin bebek ve anne üzerine zararlı bir etkisinin olmadığı belirtilmiştir.

Gebelikte ultrasonografi kaç defa yapılmalıdır?

1. En az bir kere (20-22 gebelik haftası),
2. İdeal olarak gebeliğin başı, ortası ve sonunda üç defa (12 ; 22; 32. haftalarda),
3. Riskli gebeliklerde ise beş defa (7 ; 12; 22; 32; 38. haftalarda) yapılmalıdır.

Ancak değişik durumlarda kaç kere ve ne zaman ultrasonografi yapılması gerektiği her olgunun özelliğine göre hekim tarafından belirlenir.

Gebeliğin ilk aylarındaki problemlerde ve erken doğum riski olanlarda vaginal ultrasonografi yapılması sakıncalı mıdır?

Tam tersine, bu gibi problemlerde vaginal ultrasonografinin yapılması gerekli olabilir.

Kimler ayrıntılı ultrasonografi yaptırmalıdır?

Özellikle yüksek riskli gebeler.

Ancak şartlar elveriyor ise tüm gebelerin ayrıntılı bir tetkikten geçmesinde fayda vardır.

Taramanın yan etkisi olabilir mi?

Yapılan taramalarda zaman zaman (yaklaşık %10 oranında), aslında var olmayan bir sorun, varmış gibi görülebilir ve gereksiz endişe yaratabilir. Bu endişeleri gidermek için daha fazla laboratuvar tetkiki istenmesi, fetus ve eklerinden örnek alınması söz konusu olabilir. Bunlar da ek masraflara ve düşük oranda da olsa (%1) gebelik kayıplarına neden olabilirler.

Ultrasonografi ile bütün anormal fetuslar veya organlar tanınabilir mi?

Önemli fetal malformasyonların (doğuştan özür ve engeller) yarıdan biraz fazlası gebeliğin 22. haftasından önce saptanmakla birlikte, bazı beyin, görme ve işitme kusurları, göz ve kulak anormallikleri, deri ve sinir hastalıkları, kalp kapak hastalıkları ve kalpteki damaktaki küçük delikler, salgı bezi hastalıkları, damar problemleri, belirti vermemiş yutak, barsak, böbrek, makat tıkanıklıkları, cinsiyet bozuklukları, kalça çıkığı, bariz olmayan kemik kısalıkları, el ve ayak parmaklarındaki küçük anormallikler ve bazı kromozom bozuklukları ve az rastlanan genetik sendromlar taramalar sırasında görüntülenemezler ve erken tanınamazlar. İlerleyen gebelik haftaları ile birlikte fetusta daha once görülememiş bazı anormallikler ortaya çıkabilir, hatta bu durum ancak doğumdan sonraki dönemlerde farkedilebilir. Bu nedenle yüksek riskli gebelerde incelemenin sürekliliği esastır.

Ultrasonografi muayenesine giderken ne yapmalı – ne yapmamalı?

Gebelik muayeneleri idrar kesesi boşken yapılır, bu nedenle önceden aşırı su içmek veya aç gitmek gerekli değildir.

Muayeneler genellikle karın cildi üzerinden yapıldığından hafif ve kolay gevşetilebilen giysiler giyilmesi uygundur.

Ayrıntılı ultrasonografiye sadece eşiniz veya tek bir yakınınız ile gidiniz, kalabalık aileler veya çocuklar inceleyicilerin dikkatini dağıtabilirler.