Genellikle insanlar evlat edinmede yeni doğmuş bebek istemektedirler. Kendilerininmiş gibi hissetmenin, çocuğun da onları aile bilmesinin daha kolay olacağını düşünmektedirler. Her yaş grubunda aile ve çocuk açısından doğabilecek güçlükler vardır.
İçindekiler
Evlat Edinmenin Zorlukları
Evlat edinme, dünyanın her yerinde yasalarla denetlenmektedir; evlatlık edinmek istediğiniz zaman sizden özellikle ruh sağlığınızın yerinde olduğuna dair sağlık kurulu raporu istenmektedir. En az üç psikiyatri uzmanının, sizin evlat edinebilecek ruh sağlığına sahip olduğunuzu onaylaması demektir Kimden olmuş ya da kimden doğmuş olursa olsun insan yavrusu, insan olarak en değerlimizdir, ona bakıp onu kollamak istiyorsak hata yapmamalıyız. Evlat edinme hakkında detaylı hukuki bilgi için Avukatımız Nihal Eki’in “Evlat Edinme Şartları” makalesini okuyabilirsiniz.
Aşağıdaki videolarda Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu, “Tüp Bebek” ile ilgili konular hakkında bilgiler veriyor.
Evlat edinmeden önce çocuklar evrensel olarak anneden hem fiziksel hem emosyonel ayrılığı yaşarlar. Bebeğin tanıdık kişinin sesi, hareketi, ısısı vs. gibi durumlarından ayrılmasının yarattığı travma derecesi bu çocuklarda değişiktir. Buna ek olarak bazı çocuklar evlatlık verileceği eve kavuşuncaya kadar bir çok yer değiştirebilirler. Her değişik yer çocuğu örseleyebilir, ayrıca biyolojik etkenler çocuğun bu değişikliklere ne kadar duyarlı olacağını da belirler. Ancak tüm çocukların toparlanmaları için kalıcı besleyici çevreye ihtiyacı vardır. Evlatlık alan ebeveynler evlatlık alma istekleri uygun ise ve uygun hazırlanmış iseler çocuklar için en iyi şekilde büyütmeye yetkilidirler. Ebeveyn hem sevmeli, disiplin göstermeli hem rehber olmalı ve yetiştirmelidir.
Bebekler aileye girdiklerinde belirli huylara sahiptir. Ebeveyn çocuğun ihtiyaçlarını öğrenmeli, bunlara saygı göstermelidir ve bunları karşılamak için ne gerekirse yapmalıdır.
Entegrasyon ve uyma süreci bazı ailelerde diğerlerine göre daha zor olabilir. Buradaki kritik öğe ebeveynin evlat edinme sürecinde ne kadar gerçekçi beklentilerinin olup olmadığıdır
Evlat Edinme Çocuğa Söylenmeli mi?
Bebeğin ilk yılında tatmin edilmesi gereken en temel ihtiyaç “güven” duygusudur. Bir çocuk için ailesi, güven duygusunu kazanabileceği en önemli yerdir. Bu nedenle, ilişki hattı en başından doğrular üzerine kurulu olmalıdır. İleri yaşlarda çeşitli yollardan öğrenebileceği
evlat edinilme gerçeği, beraberinde aileye karşı yoğun çatışmaları da getirecektir. Bu nedenle durum, onun anlayabileceği bir dilde çocuğa mutlaka anlatılmalıdır. Bunun için öncelikle ebeveynin kendi kaygılarından mümkün olduğunca arınması gerekmektedir. Konunun sakin, rahat bir ifade ile ele alınması çocukta da aynı duygu durumunu yaratacak ve çocuğa bu konunun konuşulabilir olduğu mesajını verecektir
Bir çocuğu evlatlık olarak alan bir ailenin karşılaştığı sorunların başında çocuğa evlatlık olup olmadığının söylenmesi geliyor. Çoğu aile ya bunu hiç söylemiyor ya da söylemek istese de başaramıyor.
Evlat Edinme Çocuğa Nasıl Söylenmeli?
Evlat edinen ailenin sıkıntı çektiği en büyük konu çocuğa evlat edinildiğini nasıl açıklayacaklarıdır. Çocuğa yalan söylemenin doğru olmayacağını ve bu durumu açıklamaları gerektiğini çoğu aile kabul etmektedir. Çocuğun bu durumu aileden değil de çevreden öğrenebileceği ihtimali düşünülecek olursa uygun bir dönemde uygun şekilde açıklama yapmanın daha doğru olacağı fikri çoğu zaman kabul görendir.
Evlat Edinme Ne zaman söylenmeli?
Çocuğun bu durumu travma şeklinde yaşamaması için uygun bir zemin oluşturulmalıdır Yersiz bir açıklama ya da çocuğun evlat edinildiğini dışarıdan öğrenmesi travmaya yol açabileceği gibi, beraberinde anne babasına (evlat edinen) karşı kızgın ya da saldırgan tavırlar sergilemesini getirebilir. Evlat edinen anne babanın da kendisini terk edeceği kaygısına kapılmasına yol açabilir.
Çocuk gerçek anne babasına ilişkin sorular sorabilir. Bu durumda bildiklerinizi, gerçeği, çocuktan saklamadan cevap verilmeye çalışmak uygun olacaktır.
Söylenme zamanıyla ilgili iki değişik görüş vardır
Pek çok uzman mümkün olan en erken yaşta söylenmesinin gerekli olduğuna inanırlar. Bu yaklaşım çocuğa erkenden evlat edinilmeyi kabullenme ve alışma fırsatı sağlar. Diğer uzmanlar çok erken yaşta söylenmesinin durumu tam anlayamayan çocuğun kafasının karışmasına neden olacağına inanırlar. Bu uzmanlar daha ileri yaşlarda söylenmesini tavsiye ederler.
Her iki durumda da çocuklar evlatlık olduklarını evlat edinen ailelerinden öğrenmelidirler. Bu evlat edinilmenin iyi olduğu ve çocuğun anne-babasına güvenebileceği mesajının verilmesinde yardımcı olur. Eğer çocuk evlat edinildiğini kasten veya kazara anne-babasından başka birinden öğrenirse, çocukta evlat edinmiş olan anne-babasına karşı öfke ve güvensizlik duygulan gelişebilir ve evlatlık olma kötü ve bir sır olarak saklandığı için utanç verici olarak algılanabilir.
- Evlat edinilmiş çocuklar evlat edinilmeleri hakkında konuşmak isteyeceklerdir, aile bunu teşvik etmelidir.
- Çocuklar evlatlık olduklarını öğrendiklerinde çok değişik tepkiler verebilirler.
- Eğer anne-baba evlat edinmeyi açık olarak konuşur ve olumlu bir usülle sunarlarsa bu endişeler daha az gelişecektir.
- Başka bir görüş te; ailenin bunu çocuğa ilkokul dönemine gelmeden mutlaka söylemesi gerektiğini belirtiyor.
Evlat edinmeyi söylemek için en uygun zaman
Evlat edinmeyi söylemek için en uygun zaman altı ile sekiz yaş arasıdır. Bu dönemde çocuk hem kendi yerini aile içinde belirginleştirmiştir hem de bilişsel olarak evlat edinmenin ne olduğunu daha iyi anlayacak bir kapasiteye ulaşmıştır. Durumu açıklamak için ergenlik dönemine kadar beklemek hem çocuğun öz güvenini yıkar hem de ebeveynine olan inancını altüst eder.
Çocuğa anlatırken kendisinin diğer çocuklardan herhangi bir farkı olmadığı, onun da diğer bebekler gibi çok değerli ve sevimli olduğu, ancak biyolojik anne-babanın çeşitli nedenlerle ona yeterince iyi bakamayacaklarını düşündükleri için bu kararı verdikleri söylenmelidir. Kendisinin diğer çocuklardan ne eksik ne de fazla olduğunu, daha iyi ya da daha kötü olmadığını söylemekte yarar vardır.
Evlat edinme nedenini çocuğa anlatma
Çocuk ilkokul dönemine geldiğinde ise onun anlayabileceği bir dille, bir bebeğin nasıl olduğu ve dünyaya nasıl geldiği anlatılabilir. Sonra bazı anne babaların çocuk sahibi olamayabileceği, bazı annelerin bebeklerini karınlarında taşıyamayabileceği anlatılabilir. Biz çocuk sahibi ‘ olmayı çok istedik ama olamadık ancak bir sürü bebek arasından seni seçtik ve annen baban olmaya karar verdik şeklinde açıklanabilir. Çocuğun bunu bilmeye hakkı vardır.
Anne babayla çocuk arasında kurulması gerekli olan güven bağı çok önemlidir. Çocuk ileride bunu bir şekilde öğrendiğinde bu güven duygusu sarsılır.
Okul döneminde evlatlık meselesi anlatılırsa kendilerinin 2 ayrı ebeveyni olduğunu anlayabilirler. Ancak bu haber ebeveyn-çocuk bağının dokunulmazlık inancını tersyüz edebilir. Bazı çocuklar bu dönemde çok sıkıntıda olup, sıkıntılarını hem emosyonel hem davranışsal olarak yansıtabilirler.
Evlat edilen çocuğun evlat edilen ebeveynlerine gösterdiği düşmanlık terk edilmenin kızgınlığından kaynaklanır ve biyolojik ebeveynlerden evlat edinen ebeveyne yönelir. Genellikle bu agresif davranış yaralanmalarına karşı bir savunma olarak hizmet görür ve terapi için en sık başvuru nedenidir.
Bazı evlat edinilmiş çocuklardaki esas sorunun kendilerinin istenen çocuk olarak görüntülenmesinde yattığını savunulmaktadır.
Okula başlayınca çocukların dünyası genişler. Ya aile arasında bu konu kalır veya yaşamın bir gerçeği olduğu kabul edilip arkadaşlara anlatılır. Okul programlarında kalıtım gündeme geldiğinde sorunlar yine çıkabilir.
Durum kendisine anlatıldığında uyku ve iştah bozuklukları, alt ıslatma, sinirlilik, davranış bozuklukları, tırnak yeme, dikkat eksikliği ve okul başarısında düşme gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Bu durum geçici olabileceği gibi uzun sürmesi çocuğun uyum sağlayamadığı anlamına gelir.
Çocuk biyolojik anne babaya olan öfkesini evlat edinen anne babaya gösterebilir. Kendisini gerçekten sevip sevmediklerini, onu bırakıp bırakmayacaklarını test etmek için ebeveynlerinin sabrını zorlayabilirler. Çocuğun gösterdiği tepki yetiştiği ailenin çocuğa durumu anlatma şekli ve tutumuyla da çok ilişkilidir.
Evlat edinilen çocuğa nasıl davranılmalı?
Evlat edinen ebeveyn çocuğu hem sevmeli, hem de iyi bir rehber olup, doğru bir şekilde yetiştirmelidir. Çocuğa aşırı sevgi gösterilerinde bulunarak, disiplin konusunda hata yapılmamalıdır. Ebeveyn kendi yüksek beklentilerini çocuğa yansıtmamalıdır. Gerçek anne babalarıyla ilişkili olumsuz tasarımlar oluşturmalarına izin verilmemelidir. Çocuğun olumsuz davranışlarında biyolojik ebeveyn suçlanmamalıdır.
Çocuk bu durumu özellikle ergenlik döneminde öğrenirse ki bu dönem çocuğun dünyaya güven sağlama ve bir kimlik ortaya koyma dönemidir. O zaman çocuk gerçekten ailesiz kalıyor. Önce onu terk eden ailesi ve yıllardır ona yalan söylemiş gerçek sandığı ailesi. Çocuk ikisi arasında bir seçim yapamıyor. Çocuğa evlatlık olduğu mutlaka söylenmelidir.
Adolesan dönemde kendilerinin kim oldukları ve yetişkin olarak kime benzeyecekleri gündeme gelir. Vücutları değiştikçe ne anlama geleceğini hayal ederler. Cinsel özellikleri belirdikçe ebeveynleri gibi belki doğum kontrolünde sorumsuz olma düşünceleri sıkıntı yaratabilir. Bazen kendilerini aseksuel veya çok sorumluluk taşıyan cinselliği olan kişiler olarak tanımlarlar. Bazı evlatlık kızlar annelerinin doğum deneyimini tekrarlamaya eğilimli görülürler. Kognitif olarak bir annenin çocuğunu nasıl verdiğini anlayamadıklarından deneyimle anlamaya çalışırlar veya hamile kalarak annesinin yanlışının tersini yaparak çocuğu saklayıp yetiştirme arzusu olabilir. Diğer bilinçli veya bilinç dışı dürtü evlatlık alan annenin yapamadığını yapmak olabilir. Bu rekabet duygularından kaynağını alabilir veya hamilelik evlatlık alan çiftin uzun dönemde istediklerinin karşılanmasına dayanabilir
Tüm ergenler kimlikleriyle ilgili uğraşları olan bir dönemden geçerler, aileleriyle, arkadaşlarıyla ve dünyayla nasıl uyum sağlayacakları konusunda endişe duyarlar. Bu dönem sırasında evlatlık ergenler öz anne-babaları hakkında daha fazla ilgi duyarlar. Bu açık meraklılık beklenen bir şeydir ve ergenin evlat edinmiş anne-babasını dışladığını göstermez. Bir yetişkin evlatlık için kendi çocuğunun doğması özel anlam taşır. İlk kez bağı olan akrabası olur. Kendi ailesi ile ilişkilerini fevkalade olsa bile kendi çocuğunun anlamı farklıdır.
