Kitap okumak çocuğun dil ve konuşma gelişimini destekleyen aktivitelerin başında gelmektedir. Hemen hemen her ebeveyn çocuğuna kitap okur. Ebeveynler çocuklarına kitap okurken belli noktalara dikkat ederek çocuğun dil ve konuşma gelişimini maksimum düzeyde destekleyebilirler. Bu konuda yapılan çeşitli araştırmalarla ebeveynlerin kitap okudukları ve okumadıkları çocukların dil ve konuşma becerileri karşılaştırılmış ve bu iki grup arasında dil ve konuşma becerisi açısından büyük farklılıklar bulunmuştur.
Aşağıdaki videolarda Uzm.Dr. Gökçe Küçükyazıcı, “Çocuklarda Dil Gelişimi” hakkında bilgiler veriyor.
Öncelikli olarak kitap seçimi çok büyük önem taşır
Çocuğun dil seviyesine uygun kitaplar seçilmelidir. Örneğin daha yeni konuşmaya başlamış çocuk için resmi bol, yazısı az kitaplar tercih edilirken; uzun cümleler kurabilen, sözcük dağarcığı geniş bir çocuk için yine bol resimli ancak daha fazla yazılı kitaplar tercih edilmelidir.
Kitap okurken çocuğunuzun pasif dinleyici olmamasına; sürece aktif olarak dahil olmasına dikkat edin. Aksi takdirde çocuğunuza kitap okumanız ve televizyon seyretmesi arasında bir fark kalmaz ve okunan kitabın çocuğun dil gelişimine yararı olmaz. Kitap okuma esnasında çocuğunuzun aktif katılımını sağlamak için ona yaşına ve dil seviyesine uygun basit sorular sorabilirsiniz. Örneğin, “Kedi ne yapıyor?”, “Çocuk ne yiyor?”, “Annesi neden üzülmüş?” gibi. Ayrıca kitapta yer alan nesneleri, bireyleri ve olayları günlük hayatla ilişkilendirebilirsiniz. Örneğin “Aaa kediye bak, senin de kedin var, değil mi?” gerçek hayatla bağlantı kurulabilir.
Kitap okuma esnasında çocuğunuzun anlamadığını düşündüğünüz sözcükleri ona açıklayın. Bu açıklamayı rol yaparak, somutlaştırarak ya da göstererek yapabilirsiniz. Örneğin çocuğunuzun “küstü” sözcüğünü anlamadığını düşünüyorsanız anne ve babası olarak kısa bir canlandırma yaparak; birbirinize küsmüş gibi yapabilirsiniz. Burada birbirinize neden küstüğünüzü açıklamanız ya da göstermeniz de çok önemlidir.
Dil ve konuşma gelişimi daha ileri düzeyde olan çocuklarınıza kitap okuduktan sonra ondan size özetlemesini isteyebilir ve özetleme esnasında da ona yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca onun okuduğu kitabı siz de okuyarak, daha sonra onunla kitabın içeriği hakkında sohbet edebilirsiniz.
Kesinlikle yaşı küçük olan (örneğin 1, 2 yaş) çocuklarınıza da kitap okumalısınız. Küçük çocukların ifade edici dilleri alıcı dillerine göre daha sınırlı düzeydedir. Yani bu çocuklar ifade ettiklerinden daha fazlasını anlayabilirler. Yeni sözcükler öğrendikçe de ifade edici dilleri gelişir ve daha fazla sözcük kullanmaya başlarlar.
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti
Sümeyra Öztürk
