İçindekiler
Ebola Nedir?
Ebola hastalığı filoviridea ailesinden Ebola virüs ile meydana gelen bulaşıcı ve öldürücü bir hastalıktır. Ebola Hemorajik Ateşi, Ebola Kanamalı Ateşi isimleri de verilmektedir. İnsanlar dahil daha çok memelileri etkileyen bir hastalıktır. Bilinen en yaygın taşıyıcısı maymunlar ve yarasalardır.
Ebola nasıl bulaşır?
Maymun ve yarasa gibi virüsü taşıyan memeli hayvanların mikropla bulaşmış kan veya vücut sıvılarıyla temas sonucu bulaşır. Şimdilik havadan damlacık yoluyla bulaşma bildirilmemiştir. Yarasaların hasta olmadan da virüsü taşıdıkları bilinmektedir. Bir insanda enfeksiyon olduktan sonra kişiler arasında da vücut sıvılarına temasla yayılabilir.
Ebola temastan sonra kaç günde belirti verir?
Kuluçka süresi ortalama 8-10 gün olmakla birlikte, 2 ile 21 gün arası değişebilir.
Ebola belirtileri
Belirtiler tipik olarak virüsle temas ettikten 2 günle 3 hafta arası bir sürede başlar. İlk belirtiler genellikle basit bir soğuk algınlığı veya gripten ayırt edilemeyecek şekilde, halsizlik, yorgunluk, ateş, baş ağrısı, eklem ve kas ağrıları, karın ağrısı şeklindedir. Kusma ishal ve iştah kaybı da sık görülür. Boğaz ağrısı, göğüs ağrısı, nefes darlığı ve yutma güçlüğü daha seyrek görülen belirtilerdendir. Vakaların %50’sinde kırmızı bir döküntü görülebilir.
Kanama bulguları tüm hastalarda olmamakla birlikte, karaciğer fonksiyonlarının bozulmasıyla vakaların %40-50’sinde kan alınan veya girişim yapılan bölgelerden, burundan, mide bağırsak sisteminden, bayanlarda vajinadan kanamalar görülebilmektedir. Kanama belirtileri genellikle ilk belirtilerden 5-7 gün sonra ortaya çıkar. Cilt altı kanamalarına bağlı olarak, peteşi, purpura dediğimiz mor döküntüler veya daha iri hematomlar olabilir.
Kanama belirtileri ortaya çıkmadan önceki erken bulgular Sıtma, Deng Humması ve Tropikal Ateş hastalıklarına benzeyebilir. Kanama belirtilerinin ortaya çıkışı, hastalığın daha ağır seyir edeceğinin bir göstergesidir ve kan kaybına bağlı ölüm ortaya çıkabilir. Eğer hastada iyileşmeye başlamazsa yaygın damar içi pıhtılaşma ve kanamalara bağlı olarak genellikle çoklu organ yetmezliği sonucunda hasta 7-10 gün içinde kaybedilir.
Aşağıdaki videoda “Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu” hakkında bilgiler verilmektedir.
Tanısı
Tipik belirtilerle birlikte, genellikle riskli ülkelerde vahşi hayvanların olduğu bölgeye seyahat ve iş amacıyla gitmek hastalıktan şüphelenmek için önemli bir bilgidir. Kesin tanı için kanda ELISA veya PCR ile antikor veya virüse ait protein aranmaktadır.
Tedavisi
Bir virüs enfeksiyonu olduğu için antibiyotik v.s ile spesifik bir tedavisi yoktur. Kanamaları önlemek için girişimlerden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Yapılabilen tedavi belirtilere yönelik hastayı rahatlatıcı destek tedavisidir. Sıvı kaybını önlemek için ağızdan özel tuzlu şekerli oral rehidratasyon sıvıları veya damar içi sıvı tedavileri uygulanabilir. Kanama ile ilgili karaciğer fonksiyonlarını düzeltecek antikoagülan ve plazma gibi destek tedavileri yapılabilir. Oksijen desteği, ağrı kesiciler, bazen ikincil bakteriyel veya mantar enfeksiyonlarına yönelik antibiyotik veya antifungal tedaviler uygulanabilir. Destek tedavisine erken başlanması yaşam şansını artırır.
Bazı kaynaklarda sanki bunu ilacı varmış gibi haberlere rastlayabilirsiniz. Evet var, ancak henüz deney aşamasında. İlacın ismi de ZMapp,bu monoklonal antikor teknolojisiyle hazırlanan henüz deneysel aşamada olan bir ilaçtır. Hazırlaanan 3 farklı antikor karışımı Ebola virüs proteinlerine bağlanarak onu yok ettiği hayvan deneylerinde gösterilmiştir, insanlar üzerinde etkili olabileceği varsayılmaktadır, Amerika’da 2 sağlık çalışınında iyileşmler gözelnemitşri, ancak bu iyleşme bu ilçatan mı değil mi, tam olarak bilinmemektedir. İnsanlar üzerinde etkinliği ve güvenilirliğine dair herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bunun için kontrollü-karşılaştırmalı çalışmalara ihtiyaç vardır. İlerleyen günlerde gönüllülerde denenmesi gündeme gelebilir.
Ebola hastalığında ölüm ihtimali
Hastalık oldukça yüksek bir ölüm oranına sahiptir, bugüne kadarki verilere göre genellikle virüsü kapanların %50-90’ı ölmektedir.
Ebola tarihçesi-epidemiyolojisi
İlk tanımladığı 1976 yılından 2013’e kadar her yıl 1000’e yakın insan bu hastalığa yakalanmıştır. Şimdiye kadar bilinen en geniş salgın 2014 yılında batı Afrika’ daki salgındır. Gine, Sierra Leone, Liberya bundan en çok etkilenen ülkelerdir. Ağustos 2014’te bu listeye Nijerya da eklenmiştir. 2014’te 1750 den fazla şüpheli vaka tespit edilmiştir, 1320 vakaya kesin tanı konmuştur. Yıllara göre vaka sayıları ve ölüm oranları ile ilgili daha detaylı bilgi almak isteyenler Dünya Sağlık Örgütü’nün bu konudaki “Ebola virus disease” adlı sayfasını ziyaret edebilirler.
Korunma yolları
Bugün için Ebola’dan korunmaya yarayacak bir aşı yoktur. Herşeyden önce salgınların görüldüğü riskli ülkelerde insanların maymunlarla, yarasalarla temas etmemesi gerekmektedir. Herhangi bir şüpheli hayvan bulunduğunda öldürülmeli ve vücudu uygun şekilde ortadan kaldırılmalıdır. Ellerin sık yıkanması ve hasta kişilerin vücut sıvıları ile temas edilmemesine özen gösterilmelidir. Ebola yüzünden ölen kişiler de virüsü taşıdığı için ölülerin vücut sıvıları ile temas edilmekten kaçınılmalıdır. Hava yolları çalışanları Ebola olan bir kişiyi tespit edebilecek ve en iyi şekilde izole edebilecek şekilde eğitilmelidir.
Türkiye’de Ebola var mı? Dünyada ve Türkiye’de Son Durumlar
04.08.2014 Türkiye Halk Sağlığı Kurumunda oluşturulan Bilim Kurulu’ndan yapılan açıklamaya göre Türkiye’de şimdilik olası veya kesin Ebola vakası görülmemiştir. Hastalığın görüldüğü bölgelerdeki ticari ilişkileri ve seyahatleri dolayısı ile bölgeye gidecek vatandaşların hastalık hakkında bilgilendirilmesi gerektiği kaydedilmiştir. Hastalığın görüldüğü bölgelerden dönen vatandaşların, 3 haftaya kadar hastalık belirtilerinin çıkabileceği konusunda uyarılması gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından seyahat kısıtlaması önerildiğinden mümkün olduğunca riskli bölgelere gidilmemesi tavsiye edilmektedir.
12.08.2014 Ebola Avruapa’ya da sıçradı. Ebola’nın son kurbanı Avrupa’dan. Liberya’da görev yaparken Ebola’ya yakalanan rahip Miguel Pajares tedavi için İspanya’ya getirildi. Tedavi için ABD’den “özel izin”le ilaç yola çıktı ancak rahip Pajares’e yetişmedi. Kaynak: Sabah.com.tr
12.08.2014 Öte yandan Sağlık Bakanlığı’nca, İstanbul’da Ebola şüphesiyle gözlem altına alınan hastayla ilgili yazılı açıklama yapıldı.
