Demir Eksikliği

Demir eksikliği nedir?

Adından da anlaşıldığı gibi vücutta demirin eksilmesine bağlı gelişen bir kansızlık çeşididir. Ülkemizde sıklığı %50 civarındadır. Yani her 2 bebekten birinde demir eksikliği görülür. Bu sorun tüm yaş gruplarında görülmekle beraber özellikle 6-24 aylar arasındaki bebek ve çocuklarda kansızlığın en yaygın nedeni olarak kabul edilmektedir. Tüm kanszılık nedenleri içinde Demir eksikliği %90 ile birici sırayı almaktadır. Genellikle 6 aya kadar düzenli anne sütü alan bebeklerde, anneden geçen demir depoları 6 aya kadar bebeği idare eder. 2-3 ayda kan sayımı yapılırsa görülecek olan kansızlık demir eksikliği değil, fizyolojik yani normal geçici bir kansızlıktır.

Aşağıdaki videoda Prof. Dr. Leyla Ağaoğlu, Demir eksikliğinin teşhisi  hakkında bilgiler  veriyor

Demir eksiliği nedenleri

Kandaki oksijeni dokulara taşıyan hemoglobin adlı proteinin yapımı için gerekli olan demir gıdalarla yeterince alınamazsa, vücut tarafından kullanılamazsa, kan kaybı olursa veya demir ihtiyacı artmışsa ‘ Demir Eksikliği Anemisi ‘ gelişir. Özellikle bebekler ve ergenlik dönemindeki kızlarda risk daha yüksektir.

Bebeklerde en sık neden anne sütünün yeterince verilmemesi, inek sütüne erken başlanması veya aşırı verilmesi, ek gıdaya geçiş döneminde de bebeğin demirden zengin gıdaları (kırmızı et, yumurta sarısı, tavuk, balık, kuru baklagiller, pekmez gibi ) yeterince alamamasıdır.

Anne sütünün içerdiği demir vücut tarafından iyi emilmektedir. İlk 6 ay sadece anne sütü alan bebekler, 6 aydan sonra uygun ek gıdaların başlanması ve inek sütünün 1 yaşa kadar verilmemesiyle demir eksikliğinden korunacaklardır. Ayrıca, bitkisel gıdalardaki demirin çok iyi emilmediğinin, C vitaminin demir emilimini olumlu, çayın olumsuz etkilediğinin de göz önünde tutulması gereklidir. Bu nedenle, kahvaltıda yumurtanın yanında portakal suyu veya domates iyi bir seçim olacaktır. Toplumumuzda çoğumuzun tiryakisi olduğumuz çayın ise, bebek ve çocuklara içirilmemesi gerekmektedir.

Belirtileri

Hafif olgularda ciltte solukluk renkte dışında herhangi bir belirti vermeyebilir. Daha ağır olgularda halsizlik, çabuk yorulma huzursuzluk, iştahsızlık, kabızlık gibi sindirim bozuklukları, büyümede yavaşlama, zeka ve motor gelişimde gerilik, katılma nöbetleri ve sık enfeksiyon geçirme olabilir. Büyük çocuklarda davranış bozuklukları, dikkatini toplayamama, öğrenme güçlüğü, okulda başarısızlık görülebilir. Hatta bazı çocuklarda pika diye adlandırdığımız toprak, kağıt yeme alışkanlıkları bile görülebilir.

Demir eksikliği tanısı

Hekim muayenesi ile birlikte yapılacak kan tahlilleri tanı koydurur. Depo demir düzeylerini yansıtan serum ferritin düzeyi düşmüştür.Total Demir Bağlama Kapasitesi artmıştır. Kırmızı kan hücrelerinin boyutları küçük ve renkleri azdır. Annelerin kan sayımı sayfasına baktıklarında kolayca değerlendirebileceği bulgular ise Hb 11’den küçük, MCV 75’ten küçük, MCH 25’ten küçük olmasıdır.

Demir eksikliği tedavisi

Genellikle ağızdan, nadiren de iğne olarak yeterli miktar ve sürede demir verilerek tedavi edilir. Demirden zengin gıdalarla beslenmek te önemlidir.