İçindekiler
D vitaminin çocuk sağlığı açısından önemi
D vitamini aslında yağda eriyen vitaminlerden biridir. Vitamin olarak isimlendirilmesine karşın bu tanımlama çok yetersizdir. Vücudumuzdaki etkileri dikkate alındığında daha çok bir ön hormon gibi görev yapmaktadır. Vücudun kalsiyum gibi dişleri ve kemikleri güçlendiren minerallerin emilimine sağlayarak çocuklarda büyüme gelişme de en önemli vitamindir. Bunun dışında bağışıklık sisteminin sağlığı, kanser oluşumun önlenmesi, enfeksiyon kontrolü, insülin üretimi ve hücre gelişiminde de rol üstlenir.
D vitamininin kaynakları nelerdir?
Vücudumuza giren D vitamininin başlıca kaynağı güneş ışığının etkisi ile deride sentezlenmesidir. Bu şekilde D vitamininin %90’nı vücutta sentez edilir, ancak %10’u yiyecekler yoluyla alınır. Güneşten gelen morötesi (UV) ışınlarının etkisi ile 7 dehidrokolesterolden kolekalsiferole(D3) dönüşür. Güneş ışınlarının dik gelmediği saatlerde kol, bacak ve yüzün günde yaklaşık 15 dakika güneşlendirilmesi günlük D vitaminini sağlamaktadır. Ancak camın UV ışınlarını geçirmediği unutulmamalıdır.
D vitaminin güneş ısınlarının etkisiyle üretilen bu hali bir on madde olup, karaciğer ve böbrekte iki defa değisime uğrayarak, biyolojik aktif madde sekline dönmektedir.
D vitamini hangi besinlerde bulunur?
Besinler yoluyla alınan d vitamin başlıca kaynakları yumurta sarısı, balık yağı, portakal suyu, süt, peynir, sakatat ve hayvansal yağlardır.
Pek çok gelişmiş ülkede süt, bir litrede 400 IU Vitamin D olacak şekilde zenginleştirilmiştir. Normal koşullarda anne sütünde azdır. Genellikle anne sütünün bir litresinde 20-40 IU Vitamin D bulunur. Bu nedenle anne sütüyle beslenen bebekler de raşitizm riski vardır. Bunun önlenmesi için her bebek en az bir yaşına kadar 400 IU Vitamin D’yi dışarıdan almalıdır.
Aşağıdaki videoda Uzm. Dr. İsmail Gönen “Süt Çocuklarında Vitamin ve Mineral Takviyesi”ni anlatıyor
D vitaminin büyüme ve gelişmeye olan etkisi
D vitaminin vücutta ince bağırsaklardan kalsiyum ve fosfor emilimini düzenleyerek kemik büyümesi, sertleşmesi ve tamiri üzerinde etkili olur. Bebekler ve çocuklarda kemik ve dişlerin normal gelişme ve büyümesini sağlaması için kalsiyumla birlikte mutlaka gereklidir.
Raşitizm Vitamin D eksikliği sonucu en sık 3 ay ile 2 yaş arasında görülür.
Süt çocukluğu döneminde kafa kemiklerinde yumuşama, bıngıldakta genişlik, kaburgalarda kıkırdak birleşme yerinde tespih tanesi şeklinde oluşumlar, göğüs kafesinde çöküklük, el ve ayak bileklerinde genişleme olur. Diş çıkmasında gecikme, geç oturma, geç yürüme söz konusudur. Kaslarda zayıflama olması nedeniyle karın şiş ve yanlara doğru yaygındır. Terleme ve solunum yolu enfeksiyonlarına yatkınlık vardır. Baş gövdeye göre büyük olup, yatma yönünde düzleşme gösterir. Çocuk yürümeye başladığında parantez bacak gelişir. Ağır olgularda kanda kalsiyum düşüklüğüne bağlı kasılmalar meydana gelir. Tedavi için Vitamin D takviyesi yapılır. Günlük veya tek depo doz şeklinde verilebilir. Beraberinde kalsiyum desteği de eklenmelidir.
D vitamininin diğer faydaları
D vitamininin optimal sağlık için gerekli olduğu, birçok hastalığın gelişmesini engellediği veya bulguların hafiflemesine neden olduğu bildirilmektedir. Otoimmun hastalıklar, inflamatuar barsak hastalığı, romatoid artrit, multipl skleroz, diyabet, birçok kanser çeşidi, kalp hastalıkları, osteoporoz, enfeksiyoz hastalıklar gibi birçok hastalıkta etkili olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.
D vitamininin kansere karşı faydaları
Hücreler hızla bölünerek sayılarını artırırlar. Hücrelerin özel görevler almasına ise farklılaşma denir. Hücreler farklılaştıkça bölünme hızı yavaşlar. Böylece denge sağlanır. Hücrelerin çoğalması yararlı bir işlemdir ama kontrol edilmezse kanser gibi hastalıklara sebep olur. D vitamini hücre çoğalmasını kontrol ederken farklılaşmayı uyarır ve kanser oluşumunu önler.
D vitamininin bağışıklık sistemine faydaları
D vitamini güçlü bir bağışıklık düzenleyicidir. D vitamini reseptörü başta T hücreleri ve antijen sunan hücreler olmak üzere bağışıklık hücrelerinin birçoğunda bulunur. Doğal bağışıklığı güçlendirirken otoimmün hastalıkların gelişimini de engeller.
D vitamini iltihabı azaltır
Aşırı sitokin faaliyetlerini baskılayarak aşırıya kaçmış enflamasyon yangı tepkilerini düzene sokar.
D vitamini enfeksiyonu engeller
Bir enfeksiyona maruz kalınıldığında mikrop öldürücü peptitleri üretir. Bu maddeler bakteriler, virüsler ve mantarlara etki eden geniş spektrumlu antibiyotikler gibi davranarak, mikroorganizmaların hücre duvarlarını tahrip eder.
Bunun yanında viral gribal enfeksiyon sıklığının D vitamin serum değerleri ile ilişkili olduğu, daha düşük serum değerlerinde viral gribal enfeksiyonların arttığı bildirilmektedir. Çocuklukta zatüre tanısı alan hastalarda %80 oranında D vitamini eksikliği olduğu bildirilirken, raşitik çocuklarda raşitik olmayanlara göre 13 kat daha fazla zatüre gelişme riski olduğu görülmüştür.
D Vitamininin diyabet üzerine etkisi
D vitamini reseptörleri insülin salgılayan pankreas hücrelerinde bulunur ve insülin salgılanmasına yardımcı olur. D vitamini eksikliği insülin salgısını azaltarak tip 2 diyabet gelişimine sebep olabilir. Yapılan hayvan çalışmalarında yasamın erken evrelerinde D vitamini desteği alınırsa tip 1 diyabet gelişiminin önlendiği gösterilmiştir. Tip 2 diyabet gelişiminde d vitamini reseptör polimorfizminin rol oynayabileceği de öne sürülmektedir.
D vitamini ve beyin gelişimi
D vitamini eksikliği durumunda beyin gelişim anomalileri, hidrosefali ve beyinde daha fazla hücre çoğalması gözlenmiştir.
Yetersiz D vitamini desteği gören erkek çocuklarda ileri yaşlarda şizofreni
görülme riskinin arttığı bildirilmektedir.
D vitamininin kalp hastalıkları üzerine etkisi
Deney hayvanlarında yapılan çalışmalarda
D vitamini değerleri daha yüksek olan hastalarda daha az kardiyovasküler hastalıklara bağlı mortalite görüldüğü bildirilmektedir. Kuzey ülkelerinde daha yüksek oranda kalp hastalıkları görüldüğü ve özellikle kalp krizinin kış aylarında %53 oranında daha fazla geliştiği görülmüştür.
