Ebeveynlerin çocuklarla oyun oynaması çocuğun alıcı ve ifade edici dil becerilerinin gelişmesinde önemli rol oynar. Ancak bu noktada önemli olan ebeveynin oyun esnasında çocukla kurduğu iletişim, seçilen oyuncaklar ve çocuğun ilgisidir.
Çocuklarda dil gelişimi nasıl desteklenir?
Çocukların dil gelişimini destekleyen oyuncaklarla ilgili yapılan araştırmalarda bebeklerle oynamanın dil gelişimini en çok destekleyen oyuncaklardan biri olduğu bulunmuştur. Çocuğun dil gelişimi basit, pahalı olmayan oyuncaklarla desteklenebilir. Önemli olan oyun esnasında kullanılan oyuncaklardan çok bu oyuncakların nasıl kullanıldığı ve çocukla nasıl etkileşime geçildiğidir.
Aşağıdaki videolarda Uzm. Dr. Gökçe Küçükyazıcı, “Çocuklarda Dil Gelişimi” hakkında bilgiler veriyor.
Oyun esnasında çocuğun seviyesine inerek göz teması kurmak çok önemlidir. Örneğin çocuk yerde oturuyorsa ebeveyn de yere oturarak onunla göz teması kurulmalıdır. Oyun esnasında çocuğun ilgisine yönelmek şarttır. Örneğin anne evcilik oyuncaklarını eline aldığında çocuk evcilik oyuncakları yerine arabaya yöneliyorsa, anne evcilik oyuncaklarını bırakarak çocuğuyla beraber arabaya yönelmelidir. Oyun esnasında çocuğun ilgisine yönelmek onun süreçten keyif almasını ve sevdiği şeyler üzerinden öğrenmesini sağlar.
Çocukla nasıl iletişim kurulur?
Ebeveynler genelde farkında olmadan çocuklarıyla konuşmak yerine çocuklarına konuşurlar. Yani çocuğa “odanı topla” , “yemeğini ye” gibi tek taraflı, yanıt gerektirmeyen cümleler kurarlar. Ancak çocukla iletişim kurmak için sıra alınarak; soru-cevap şeklinde karşılıklı etkileşime girilmelidir. Oyun esnasında kurulması gereken etkileşimde bu şekilde olmalıdır. “bebek ağlıyor, sütünü ver” yerine “bebek ağlıyor, ona ne verelim? ” diyerek çocuğu da iletişime katmak, ona söz hakkı vermek dil becerilerinin gelişmesini sağlayacaktır.
Ebeveynin oyun esnasında dili bilinçli şekilde kullanması önemlidir. Örneğin çocuğa sürekli oynanan nesnelerin ismi sorulup adlandırmasının beklenmesi doğru değildir. Çocuk bunun yerine nesnelerin isimlerini duyarak ve duyduğu şeyi de nesnelerle ilişkilendirerek dil becerisi kazanır. Oyun esnasında çocuğun yaptıklarını adlandırmanın yanı sıra kendi yaptıklarınızı da adlandırarak işitsel dil girdisi sağlayabilirsiniz. Örneğin, “Bebeğe süt veriyorum”, “Aaa arabayı çok hızlı sürdün”, “Şimdi kamyona çarpacaksın” gibi.
Çocuk: Bebek
Anne: Bebeğe süt ver
Çocuk: süt
Anne: Süt iç
Çocuk:Süt iç
Anne: Bebek süt iç
Çocuk: Tarak
Anne: Saçını tara
Çocuk: Saç
Anne: Evet, uzun saç
Çocuk: Uzun saç
Anne: Uzun, güzel saç
Bu örnekte anne oyun esnasında çocuğa bol bol dil girdisi vermektedir. Bunu yaparken de çocuğun ürettiği sözcüklerin yanına yeni bir ya da iki sözcük ekleyerek ona geri sunmaktadır. Böylece sözcük üretebileceğinden daha uzun ve kapsamlı cümleler duymaktadır ve daha sonra bu tür cümleleri kurabilme olasılığı artmaktadır.
Taklit oyunu dil gelişimine büyük katkı sağlar. Aynı zamanda düşünme becerisini ve hayal gücünü geliştirir. Oyunda çocuğun doktor, anne, öğretmen ya da hasta olması, tabağı şapka, çatalı tarak olarak kullanması hep bu türden oyuna örnektir.
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti
Sümeyra Öztürk
