Çocuklarda uyku bozuklukları
Gece terörü ve kabus şeklinde görülür.
Gece terörü uykunun nonREM döneminde görülür. Yattıktan ilk 2 saat içinde görülür derin uyku döneminde görülür. Kabus sabaha karşı görülür. Uykunun REM safhasında görülür. Çocuk gördüğü kabusu hatırlar. Kabus gören çocuk sakinleştirilir. Onunla konuşulur ve rahatlaması sağlanır. Kabus gören çocuktan rüyasını anlatması istenebilir. Eğer korktuğu bir obje varsa örneğin bir canavar gibi , “canavar diye bir şey yok korkma” dememelidir. “Seni anlıyorum, çok korkmuşsun ama ben burada yanındayım, güvendesin” deyip güven verilmelidir. Böyle durumlarda onu iyi hissettirecek bir oyuncağını verip onunla birlikte uyuması sağlanabilir.
Gece teröründe ise çocuk olayı ertesi sabah hatırlamaz, çünkü o sırda rüya görüyordur. Bunu ona söylemek endişesini arttıracağı için söylenmemesi uygundur.
Gece terörü nedir?
Sıklıkla çocukluk döneminde en sık 3 -7 yaşları arasında görülmektedir. Ergenlik dönemi girildiğinde çoğunlukla kendiliğinden düzelir. Sıklığı çocukluk çağında %1-5 t.r. Gece teröründe genetik faktörler etkilidir, birinci dereceden akrabalar arasında görülme sıklığı 10 kat fazladır. Yaklaşık 5 dakika sürebilir bazen bu süre 15 dakikayı bulabilir.
Gece terörü sıklıkla uykunun ilk 2 saatlik döneminde görülür. Çocuk korkuyla bağırarak uyanır. Bazen çığlık atabilir. Yatağında oturabilir, bağırabilir, garip sesler çıkartabilir, ani hareketler yapabilir. Bazen evin içinde şuursuzca koşabilir.Çocukta genel bir korku hali vardır. Sıklıkla kalp hızında artış, terleme, göz bebeklerinde büyüme gibi bulgular görülebilir. Bu sırada çocuk etrafındakileri tanımaz, gözleri açık olsa da aslında uyku halindedir.. Bu durumdaki çocuğu kesinlikle uyandırmamak gerekir. Sadece kendine zarar vermemesi için güvenlik önlemleri alınmalıdır. Odasında ve evin içinde çocuğa zarar verebilecek eşyalar bulundurulmamalıdır. Atak sırasında çocuk hafifçe kucaklanabilir ama sıkıca sarılmamalıdır. Çocuğun hafifçe başı okşanarak rahatlatılabilir. Yaklaşık 5 dakika sonra bu tablo bitecek ve çocuk hiç bir şey olmamış gibi uymaya devam edecektir. Zaten bu atak sırasında da uykudadır aslında.
Sıklıkla sabah uyandığında gece yaşadığı bu durumu hatırlayamaz. Bu atak hakkında sabah çocukla konuşmak onun anksiyetini, endişesini artırır. Bu yüzden hiç bahsetmemek daha iyidir.
Yaşla birlikte görülme sıklığı azalır ve ergenlikle kendiliğinden kaybolur.
Aşırı yorgunluk, stres, ateş, uykusuzluk gibi faktörler gece terörünü tetikleyebilir. Anneyle güvenli bağlanma sorunu olan çocuklarda sık görülür. Çocuğu gün içerisinde aşırı bedensel yorgunluktan korumak ve öğlen uykuları faydalı olabilir.
Gece terörü çocuğun nonREM uykusundan REM uykusuna geçişi sırasında görülür. Her zaman aynı saatlerde oluşan düzenli ataklarda çocuğu atak saatinden 15 dakika öne uyandırmak atak oluşmasını önleyebilir.
Düzelmeyen ve 2-3 aydan uzun süre devam eden durumlarda çocuk psikiyatrisi ya da çocuk nöroloji uzmanına danışılması gerekir.
