Çocuklarda Ateş Hakkında Her Şey

Sevgili okurlar geçenlerde ABÇ dergisinden editör  arkadaşımız Özlem Ergun ile sizlerin  çok  ilgisini  çekecek  bir  konuda  “Çocuklarda ateş  hakkında”  keyifli  bir  röportaj  yaptık.

Konuyu  detayıyla  incelediğimiz bu  röporatjı  keyifle ve  ilgiyle  okumanız dileğiyle.

1. Çocuk ve bebeklerde ateş kaç derece olmalı ve nasıl ölçülmelidir?

Çocuklarda ve bebeklerde ateşin değerlendirilmesinde ölçüm yöntemi oldukça önemlidir Aslında yaşına  göre değişmekle  birlikte  makattan ölçüm ve koltuk altından ölçüm en güvenilir ölçüm yöntemleridir.

Makattan ölçtüğümüz zaman 37,8 hatta 38’e kadar normal kabul  edilirken, koltuk altından ölçtüğümüz derece 37’ye kadar normal kabul  edilmelidir. 3 yaşın  üstünde de,  makat  ölçümlerini çok  mecbur  kalmadıkça ben psikolojik  açıdan  çok  önermiyorum.

Son yıllarda kulaktan ölçer oldukça moda olmakla birlikte, ölçüm tekniğinin çocuklar için çok uygun olmadığını  ve  bu  nedenle çok hatalı değerlendirmelere yol açabildiğini  söyleyebilirim. Aileleri  ve biz doktorları gereksiz  yere telaşlandırarak  gereksiz  tetkik  ve  aşırı  tedavilere  sebep  olduğunu  düşünüyorum.  O yüzden  pratik  uygulamamda  çok  kullanmıyorum,  ailelere önermiyorum  da.  Alından  ışınla  ölçen  aletleri  kulağa  göre  daha  güvenilir  buluyorum,  nadiren  yanıldığı  oluyor,  şüphe  duyduğumuzda koltuk  altı ölçüm  ile  teyit  etmek  şartıyla  öneriyorum. Ancak ev  tipi kulak  veya  alından ölçen  aletler, belli  aralarla ayar edilmediği için bir  süre  sonra  yanlış  ölçmeye  başlayabiliyorlar.

2. Çocuk ve bebeklerde ateşe sebep olan faktörler nelerdir?

Çocuklar ve bebeklerde ateşin en sık rastlanan sebebi aslında enfeksiyonlardır. Çok basit bir soğuk algınlığından, çok ağır bir menenjit veya septisemiye  kadar  varabilecek   çok geniş bir yelpazede birçok  enfeksiyon hastalığı  ateş  nedeni  olabilmektedir.  Ateşin  enfeksiyon  dışı  nedenlerine  gelince; küçük bebeklerde, özellikle de yenidoğan döneminde bazen yeterince beslenememe ya da sıvı kaybına bağlı olarak bile ateş yükselebilmektedir. Yine küçük bebeklerde ortam ısısının yüksekliği, aşırı giydirme ateş sebebi olabilmektedir, çünkü özellikle 1  aylıktan küçük bebekler vücut ısısını çok iyi dengeleyemezler.

Daha büyük  yaştaki çocuklara baktığımızda romatizmal hastalıklar, otoimmun hastalıklar ve tümöral hastalıklar çocuklardaki ateşin diğer sebeplerinden sayılabilir.

3. Çocuk ve bebeklerde ateş görüldüğünde evde ilk müdahale nasıl yapılmalıdır?

Çocukların veya bebeklerin ateşi çıktığında evde ilk olarak yapılması gereken, çocuğun üzerindeki kalın giysilerin çıkarılmasıdır; çok fazla örtülmemesi gerekir. Hatta eğer ateş çok yüksekse çocuk tamamen soyulabilir.

Koltuk altından  39’u  geçen ateşlerde çocuğu veya bebeği ılık su doldurduğumuz bir küvete sokabiliriz, ılık duş  aldırabiliriz veya tüm  vücudunu büyük bir ıslak havluya sarabiliriz veya koltuk altlarına, kasıklarına, boyun bölgesine ıslak bezler yerleştirebiliriz. Ancak bu uygulamaların hepsinde dikkat edilmesi  gereken önemli nokta, bu uygulamanın yapıldığı suyun ısısıdır. Çok soğuk su ile buzlu  su ya  da  alkol  ile yapılan uygulamalar ateşin hızlı düşürülmesine,  o da kollaps dediğimiz çok ağır bir şok tablosuna sebep olabilir. O yüzden ateş düşürme uygulamalarının 35-37 derece gibi, normal vücut ısısına yakın bir su ile yapılması çok önemlidir. Bunun yeterli olmadığı durumlarda çocuklar için uygun olan parasetamol veya ibuprofen içeren şuruplardan veya yaşına göre fitillerden yararlanabiliriz.  Ancak tüm  bu  alışılmış önerilerin  yakın  bir  gelecekte  değişeceğine  şiddetle  inanıyorum.Eğer  ateşe  çok  farklı  bir  açıdan  bakmak  istiyorsanız, bu  konuda  daha  cesur  olmak  istiyorsanız  Ateş  Düşürücüler:  Gizli Düşmanımız  isimli  yazımı  da  okumanızı  şiddetle  tavsiye  ederim.

4. Doktora ne zaman başvurulmalıdır?

• Yukarıda anlattığımız yöntemlerle eğer ateş 30-60 dakika içinde düşmüyorsa
• Ateş düşürücü verilmesine rağmen  çok sık çıkıyorsa, koltuk altından 38,5 ya  da  yaşına göre eğer çok küçük bir çocuksa 38’i, büyük bir çocuksa 39’u geçiyorsa
• Çocuk  6 hele  de  3 aydan  küçükse  hemen.
• 3-4 saatten daha sık çıkıyorsa
• Ateşe  eşlik  eden  şuur  problemi,  solunum  sıkıntısı,  şiddetli  kusma- ishal  gibi  diğer belirtiler varsa.
• Veya çok sık çıkmıyor-çok yüksek değil,  başka  önemli  bir belirti  de  yok  ancak 48-72 saatten daha uzun süre ateş  devam  ediyor ve  ateş düşürücü ilaç  ihtiyacı oluyorsa doktora başvurulmalıdır.

5. Bebeklerde görülen ateş çocuklara nazaran daha ciddi durumlara yol açabilir herhalde…

Evet çok haklısınız, kesinlikle ateşi değerlendirilirken çocuğun yaşı çok önemli unsurlardan bir tanesi. Örnek vermek gerekirse ilk 1 aydaki bebeklerin ateşi çok ciddiye alınmalıdır, bu yenidoğan dönemidir. Daha sonraki aşama ilk 3 ay bebekler yine daha ciddidir, 6 aya kadar ciddiyet devam eder, 1 yaşına kadar yine azalmakla birlikte ateş her zaman önemsenmelidir. 1 yaştan sonra çocuk büyüdükçe, özellikle de  5  yaştan  sonra  ateş bizim için daha önemsiz hale gelir.  Çünkü ailelerin en çok korktuğu komplikasyonlardan birisi olan ateşli havale 5 yaşından sonra neredeyse hiç görülmemektedir,  1  yaştan  5  yaşa  gidildikçe  de  görülme  sıklığı  giderek  azalmaktadır. Bir  çocuk  doktoru  olarak  bana sorarsanız  aslında  hiç  korkulacak  birşey  değildir,  ateş  düşürücü  vermek  de  havaleyi  önlemez, sadece  halk  arasında  soğuk  havale  denen  duruma  çevirir  o kadar,  aslında  o yine  ateşli  havaledir.

6. Ateşli havale nedir? Yüksek ateşten farkı nedir, anneler havale durumunu nasıl anlarlar?

Ateşli havale özellikle çocuğun ateşli hastalıkları sırasında 6 ay-5 yaş arası çocuklarda %2-5 ihtimalle görülebilen nörolojik  bir tablodur.  Aynı epilepsi nöbetini taklit eder. Genelde gözlerde kayma, bazen şuur kaybı-kendinden geçme, dişlerde kitlenme, bazen ağızdan köpük gelmesi ve kol bacaklarda ritmik kasılmalar şeklinde kendini gösterir; bu belirtilerden  bir  veya  birkaçı olduğunda anneler ve babalar çocukların havale geçirdiğini anlayabilirler.

Böyle bir durumda çocuğu soğuk suya tutmak asla önerilmez, ateş  düşürücü  bir  fitil  verip, hemen en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekir. Ama akıldan çıkarılmaması gereken bir nokta 5 yaştan sonra ateşli havale pek olmaz, ateşin derecesiyle havale geçirme riski arasında hiçbir ilişki yoktur, ateş çok düşükken yükselmeye başladığı sırada da geçirilebilir. Yani evde 37- 37.2 derece hafif ateşli bir çocuk evde havale geçirmeye başlayabilir ve ancak acile geldiğinde ateş 39’a ulaşmıştır. Yani ateşin kaç derece olduğunun,  bu havaleyi önceden tahmin etmek açısından hiçbir önemi yoktur. Dolayısıyla  ateşi  düşürerek  sürekli  kontrol  altında  tutarak ateşli  havaleyi  önleyemezsiniz. Daha da önemlisi bu çok korkutan tablo aslında bebeğe-çocuğa hiçbir zarar vermez, beyinde herhangi bir hasar bırakmaz.

7.  Konuyla ilgili eklemek istedikleriniz…

Özellikle de 1 yaş hele de 5 yaşın üzerindeki çocukların ateşlerinden korkmasınlar. Ateş düşmese bile aslında vücudun mikroplara savaşma yeteneği olduğunun bir kanıtıdır. Tabii ki çocuğu rahatlatmak için ateş düşürülebilir,  ancak  düşürdüğünüz  her  ateşin  hastalığı  uzattığını  tam  iyileşmeyi  geciktirdiğini de  unutmayın.

Ateşli havale 5 yaşından sonra neredeyse hiç görülmez ve ateşli havale geçiren çocuklarda beyinde herhangi bir hasar kalma ihtimali, binde birin altındadır; bunu tekrar tekrar vurgulamakta fayda görüyorum.

• Ateşten çok korkmayalım.
• Ateş olduğunda gerekli müdahaleleri yapalım.
• Özellikle de 3 günden uzun süren, 39’u geçen, inatçı, düşmekte zorlanan bir ateş olduğunda ve  çocuk  küçükse mutlaka doktora başvuralım
• Her ateş antibiyotik almak gerekli anlamına gelmez, birçok virüs hastalığında da 39’u geçen ateşler görebiliriz, bebeklerde bunun en tipik örneği altıncı hastalıktır.
• Tüm bu konuştuklarımız hakkında Doktoramcam.com sitesinde makale videolarla bilgi alabilir, uzmanlarımıza soru sorabilirsiniz.

Sağlıcakla kalın.