Bugün Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil ile bebek gelişimi hakkında yaptığımız sohbetin hepiniz için faydalı olduğunu ümit ediyoruz.
Çocuk gelişimi, bebek gelişimi deyince birçok anne babamızın aklına bebeğin boy ve kilo gelişimi gelmektedir. Halbuki gelişim aynı zamanda gelişimsel becerileri de içermektedir. Bunlar bebeğinizin oturması, emeklemesi, konuşulanı anlaması, ilk kelimelerini kullanması ve yürümesi gibi becerileri içermektedir. Gelişim bir bütündür ve bebeklerin gelişimsel becerilerinin de aynı boy, kilo gibi düzenli takip edilmesi çok önemlidir. Bebeğinizin gelişimsel becerilerinin yaşa uygunluğu gelişim tarama testleri ile ölçülebilmektedir. Bu sayede eğer bir gecikme fark edilebilirse aileye verilen önerilerle erken dönemde desteklenebilir.
Gelişimi takip ederken bize yol gösteren en önemli beceriler ise sosyal-iletişim becerileridir. Sosyal-İletişim becerileri deyince sadece sözlü iletişim akla gelmemeli. Henüz dil gelişiminin olmadığı özellikle 15-18 ayın altındaki bebeklerde bile vücut dili ile kendini ifade etme, karşı tarafın vücut dilini, konuşmasını anlama şeklinde bir gelişim süreci bulunmaktadır. 9 ay hatta 6 aydan itibaren bebeğinizin gelişimini SİATT adını verdiğimiz bilimsel bir testle tarayarak bebeğinizin gelişimi hakkında fikir sahibi olabiliyoruz.
Not: Buradaki içerik izlediğiniz videoya ait metindir.
İçindekiler
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Merhaba, nasılsınız? Hoş geldiniz.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Teşekkürler. Merhaba nasılsınız Anıl Bey?
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Nasıl gidiyor Londra’da havalar güzel mi?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Güneşli ama serin düşünmeye başladık, evlerin içi oldukça soğuk yani güneşli ama işte 18-19 derece gibi.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
O zaman biz hala buralarda yazı yaşıyoruz. 31-32 derece.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet öyleymiş. Burada Sonbahar başladı.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Evet bugün güzel bir konu çünkü hatırlarsanız ben Nisan 2018’di galiba sizin bu “Sosyal İletişim Alan Tarama Testi” kursunuza katılmıştım. O zamandan beri gerçekten çok faydasını görüyorum. Birçok meslektaşıma gerçekten bu testin eğitimini almalarını, bu kursa gitmelerini tavsiye ederim. Çünkü ne kadar çok çocuk doktoru bu konu hakkında fikir sahibi olursa o kadar çok çocuğa dokunmuş olacağız, faydamız dokunacak. Evet söz sizde; Biraz çocuk gelişiminden bahsedelim daha sonra da testinizin amacını ve nasıl yapıldığından kısaca bizlere ve seyircilerimize bahsedebilir misiniz?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet önce ben çok teşekkür ediyorum bu yayın için. Gerçekten sizinle çalışmaktan çok büyük bir zevk alıyorum çünkü özellikle çocuk gelişimini takip ederken, çocuk gelişiminde gelişimsel becerilerin öneminin farkında olup bunlara önem veren aileleri bu konuda bilinçlendiren çocuk hekimleri çok önemli. Bizim gibi uzmanların tabii ki öncelikle baş kaynağı sizlersiniz. Böyle bir yayın, böyle bir canlı yayın ve bilgilendirme için çok teşekkür ediyorum sayfanıza konuk ettiğiniz için.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Rica ederim. Bizim için de büyük bir keyif oldu.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Sağ olun, Sağ olun. Evet ben hani bebeklik döneminde gelişimsel sorunların erken tespit edilebilmesi üzerine uzmanlaştım. Son 15 yıldır özellikle bu konu üzerinde çalışıyorum. Neden derseniz? Niye aslında psikolojik danışmanım ve gelişim psikoloji uzmanıyım ama neden bu kadar küçük yaşa indim? Aslında tabii ki Dünya literatürü de bize bunu söylüyor ama bireysel olarak ikiz sahibiyim, ikizlerim vardı ve hamilelik dönemimde biraz zorlu bir hamilelik dönemi geçirdim ve bebeklerimin riskli bebek olma riskini öğrendiğimde, farkettiğimde bu dönem ve sonrasında bu işin ne kadar önemli olduğunu bir kere daha bizzat yaşadım. O yüzden bu konuya çok daha fazla ağırlık vermek istedim.
Gelişimde ilk 2 yaş çok önemli
Evet ilk 2 yaş çok önemli. Hep bunu söylüyoruz ama aileleri bu konuda bilgilendirmenin de çok önemli olduğuna inanıyorum. Bu nedenle özellikle ilk 2 yaşta çocuk doktorlarının aileleri bilinçlendirmesi konusunda da çok önemli bir noktada çok merkezi bir noktada olduklarını düşünüyorum ve bunu hepimiz biliyoruz. O yüzden onlarla böyle bir işbirliği içinde olmak ve aileleri bilgilendirmek için bir başlangıç noktası olduğuna inanıyorum. İlk 2 yaş çok önemli. Bütün aslında hayatın ilk temelleri bütün becerilerin temelleri bu ilk 2 yaşta atılıyor. Bunu artık hepimiz biliyoruz, aileler de bunun farkında. Eskiden bebektir, kendi kendine büyür denilirken artık bu döneme çok fazla emek vermek, vermenin önemli olduğunun farkındalar.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Evet kaliteli zaman geçirmek değil mi? Çocukla çok önemli.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet, kaliteli zaman geçirmek çok önemli. Ama tabi burada da öbür uca gitmemek, hani artık tırnak içerisinde “Helikopter ebeveynlik” dediğimiz aşırıya da kaçmamak, bunun dengeli, güzel bir kıvamını tutturmak çok önemli. Bebeğiniz ile iletişimimiz çok önemli, ilişkimiz çok önemli ama tabii bunun yanında aslında özellikle altını çizmek istediğim; Bu dönemleri kaçırılmayan, kaçırılmaması gereken dönemler olduğunu bilerek, bebeğinizde olası bazı sorunları erken dönemde fark etmek için de çok önemli bir dönem olduğunu bilmek. Çünkü maalesef biz biliyoruz ki dünyada her 6 bebekten, ülkemizde de 5 bebekten bir tanesinde gelişimsel sorunlar var. Bunların bir kısmı ağır, bir kısmı ciddi sorunlar olsa da bir kısmı erken dönemde fark edilerek, desteklenerek üstesinden gelinebilecek zorlukta.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Burada ufak bir parantez açalım mı? Gerçi duyurularda da bahsettik ancak gelişim deyince genelde anne babalar hep boy, kiloyu, hadi biraz da ileri gidersek başını tutma, oturma ve yürümeyi anlıyor ancak bugün bizim konuştuğumuz konu çok farklı. Biraz burada özellikle gelişimin hangi aşamaları olduğundan biraz detaya girebilir miyiz?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet. Elbette gelişim derken gelişimsel becerilerden bahsediyoruz. Dünyanın her yerinde bebekler aynı gelişimsel basamaklardan geçerek büyüyorlar. Elbette her bebek biricik, kendine özel ama bebeklerin büyürken geçmesi gereken gelişimsel basamaklar var. İşte bu basamaklar, becerilerin yakın takibi biz uzmanlar için çok önemli. Dediğiniz gibi evet yürümesi, genellikle oturması, yürümesi, bir de en fazla konuşması çok dikkat edilen bir beceri. Beceriler, basamaklar işte geç konuştuysa endişelenelim, yürümedi ise endişelenelim ama artık bize Dünya literatürü diyor ki; Çocuklarda, bebeklerde riskli bir gelişimsel sorun olup olmadığını bize belli eden çok öncül işaretler var, ilk beceriler var. Bunları takip ederseniz bebeği erken dönemde destekleme şansınız olabilir.
6 aydan itibaren ismine tepki vermeli
Bunlar neler derseniz? Daha ilk 6 aydan itibaren başlayan ismini tanıma, anneye – babaya yönelme, annesini – babasını tanıma, anne – baba ya da birincil bakım veren kişilerin ona yönelik iletişime yönelik yaptığı başlangıçları anlama, konuşmayı anlama. Bunlar bizim için çok önemli beceriler. Biz bunları aslında bunlara sosyal iletişim alan becerileri diyoruz. Bunlar yakın takibi gereken ve çocuğun gelişimi ile ilgili bize çok ipuçları veren beceriler. Yani bir bebeğin 9 aya geldiğinde yapması gereken aslında pek çok beceri var. Sadece işte; “Emeklemedi” ya da “Oturmadı” ya da “Oturdu, tamam her şey yolunda” demek yeterli olmuyor, artık bunu biliyoruz. Çok daha kapsamlı bir şekilde takip etmek gerekiyor bebekleri.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Peki… Ben bu kursa katıldığımda çok şaşırmıştım. 6 aylık bir bebeğin kollarınızı açtığınız zaman size kucaklayacak gibi karşılığında bir tepki vermesi gerekiyor ve bunun olmaması bile çok erken teşhis için yeterli bir bulgu aslında değil mi?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet, aslında bu sosyal iletişim alan becerileri dediğimiz beceriler çok öncü işaretler. Bunlar bebeğin etrafındaki kişilerin farkında olduğunu, onlarla bir iletişim içine girmesi gerektiğini, iletişimin ne demek olduğunu anlatan, anladığını fark ettiren beceriler. Evet 6 aylık bir bebeğin bakım vereni ilişkisini artık tahmin edebiliyor olması lazım. Yani uyandığında, bebeğin yatağında yatarken annesi ona yaklaştığında, annesi ona uzandığında “Annem beni şimdi kucağına alacak, ben de ona kollarımı açarak karşılık vermem lazım” diyerek kollarını açarak ona yönelmesini bekliyoruz. Bunu fark etmeyen, henüz bunu bilinçli bir şekilde yapmayan bir bebeğin, bunu niye yapmadığını sorgulamaya başlayabildiğimiz bir dönem. Tabii ki bunların altında pek çok sebep yatıyor. Hep bu tek başına bir şey değil ama en azından neden bunu fark etmemiş bebek? Bunu sorgulamaya başlayabiliyoruz bu dönemde.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Peki bu tepkiyi 6 ayda vermediyse bebek, Anne-babalar en fazla kaç aya kadar bekleyebilirler endişelenmeden? Ya da bunu geliştirmek için, bu ilişkiyi arttırmak için ne yapabilirler?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Şimdi evet aslında aileler bu tip farklılıklarda henüz yapmıyor ya da yapmadığını fark ettiğimiz zaman hızlıca endişelenmeye başlıyorlar. Aslında burada önemli olan bebeğin bu dönemde yapması gereken beceriler hakkında anne-babanın bilgi sahibi olması ve henüz o beceri ortaya çıkmadıysa gözlemlenmiyorsa o beceriyi ortaya çıkaracak yaklaşımları bebekle olan ilişkilerine katmaları yeterli genellikle. Eğer bebek henüz 6 ayda bu farkındalığa ulaşmadıysa yani işte yatağında yatarken annesi yaklaştığında, annesinin onu kucağına alması için uzandığında kollarını açmıyorsa, kucağa alınacağını fark etmiyorsa, hissetmiyorsa burada demek ki bu bağlantıyı henüz kurmamış.
6 ayda kucağa alınacağını fark edip anneye doğru uzanmalı
Bu bağlantıyı kurabilmesi için anneye o anda ne yapması gerektiğini, yaklaşırken seslenmesi gerektiğini, bebeğine uzanmasını ama bebek ona bakıp uzanmadan hemen almamasını, bebekten de bir tepki, bir karşılık yani o karşılıklı iletişimde bebeğin kendi rolünü fark etmesini öneriyoruz, tavsiye ediyoruz. Tabii burada bazı becerilerde bazı becerileri fark etmemiz kadar hatta belki de daha önemli olan aileleri bu becerileri desteklemek için ne yapmaları gerektiğini de söylememiz gerekiyor. Yani bu beceri gelişmemiş, bu beceride gecikme var. Eeee, ne olacak? O zaman bunları bunları yaparak bebeğinizi bu konuda destekleyebilirsiniz diye mutlaka paralel şekilde aileleri anlatmak gerekiyor. Aslında sizin de aldığınız eğitimin belki de bana göre en kuvvetli yanlarından biri de gecikmenin yanında eğitsel destek önerilerinin de yer alması.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Evet evet bu sanki bebeği biraz forse etmek, zorlamak gerekiyor. Yani ileri yaşlarda da “Su” demeden suyu vermemek, suyu göstermeden suyu vermemek birazcık onu zorlamak gerekiyor gelişmek için bazen değil mi özellikle eksiklik olduğu zaman?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Yani şöyle… Bebeğin sahip olduğu becerileri ortaya koyabilmesi için bir kere önce uygun ortam, uygun şartları hazırlamak, bebeğe kendi rolünü fark ettirmek, sonuç olarak bebek, bakım verenlerle bir etkileşime ve ilişkiye giriyor.
Karşılıklı iletişimde bebeğin kendi rolünü fark etmesi önemli
Bu ilişkide kendi rolünü, kendi payını fark etmesi lazım. “Benim de bu iletişimde bir etkim var, bir payım var” Bunu fark ettirmek gerekiyor. Bu da nasıl oluyor? Tabii ki bebeğe bunun ihtiyacını fark ettirmek. Sen annene, bana bakım verene bir ihtiyacını belli edersen bu ihtiyaç karşılanır. Zorlamaktan kasıt onu, bunu fark ettirmek. “Senin de bir katkın olmalı, senin de bir rolün var. Eğer kucağa alınmak istiyorsan bana bakman lazım ve kollarını açman lazım ki ben bu ipucunu anlayayım. ” Bebeğe bunu küçük küçük şekillendirmek gerekiyor.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Yani “Zorlamak” belki yanlış bir kelime oldu. Anlamamazlıktan gelip onun kendi tepki vermesini beklemek belki daha doğru olacak.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Aslında buna biraz biz yani şekillendirmek, birazcık onu bu konuda motive etmek de diyebiliriz. Tabii ki bebeğin her dediğini, her istediğini bebek hiçbir şekilde kendini ortaya koymadan ifade etmeye çalışmadan bu ifade de elbette ki kelime öncesinde yüz ifadesi vücut dili, el-kol hareketleriyle bebekler kendilerini çok belli etmeye başlıyorlar onun için ona bu fırsatı vermek ve bebeğin de iletişime katılmasını desteklemek çok önemli. Bebeğin her dediğini, her yaptığını, her istediğini ondan önce anlamak ve onun yerine yerine getirmek bebeğin bu rolü hiçbir zaman oynamasına izin vermemek anlamına geliyor.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Kolaya alıştırıyoruz çocuğu yani.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet, birazcık ona fırsat vermek diyelim. Sonuçta aslında her türlü becerinin gelişmesi için fırsat çok önemli, deneyim çok önemli, uygun çevresel şartlar ve bakım verenlerin uygun iletişim yaklaşımları ile bebeklerin becerileri gelişmeye imkan bulabiliyor bu çok önemli. Bu gelişimsel becerileri takip ederken, bebeğin belli becerilere sahip olup olmadığını incelerken, fark ederken, aynı zamanda da bakım verenlerin bu becerileri ortaya koymak için uygun yaklaşımları nasıl “Onları da nasıl destekleyebiliriz ki bebek potansiyeline ulaşabilsin? ” Bunlar çok önemli noktalar.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Aynı bakış açısı çocuk büyüdüğü zaman, biraz düşünce hemen kaldırmamak, işte ayakkabısını bağlamasına fırsat vermek aslında hep aynı mantık değil mi? Biraz çocuğa fırsat vermek gerekiyor.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet yani önemli olan kendi başına yapabiliyor olması, buna uygun ortam bulabiliyor olması yani hepsini biz yetişkinler için de aynı şekilde yeni öğrendiğimiz bir beceriyi ne kadar çok uygulama fırsatı bulabilirsek biz de o beceride o kadar daha yetkin hale gelebiliyoruz. Bebekler için de aynı şekilde ama bebekler bizden daha hızlı öğreniyorlar. Biz yetişkinlere göre bu konuda daha becerikliler. O yüzden her şey daha kısa sürede gerçekleşebiliyor hatta bazı dönemlerde mesela 6-9 ay arası o kadar hızlı bir gelişim dönemi değil mi? Anıl Bey yani o kadar çok şey, siz herhalde muayenede çok daha rahat fark ediyorsunuz. Birdenbire bir sürü beceri patlayıveriyor.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Evet, aynı şekilde özellikle 6-12 ay arası çok farklı, birdenbire çok değişiyor. Aynı şekilde 12 ile 18 aya gittiğinizde bir yolculuk adeta. Çocuk resmen birçok şeyi kısa bir sürede yapar hale geliyor ve şunu fark ediyorum ben aslında. Ne kadar çok ilgilenirseniz o kadar çok çocuklar daha gelişimleri hızlanıyor ve şu pandemi döneminde annelerin evde olması birçok hani gelişiminde böyle hafif aksaklık olan çocuğun hızla düzelmesini gösteriyor. Yani aslında geriliklerin bir çoğu uyaran eksikliğinden oluyor sanki çocukta bir sorun yok aslında ama hayat koşturmacasında sanki çok fazla vakit ayıramıyoruz bazen istemeden de olsa değil mi?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet. Yani bebekle tabii kaliteli iletişim bebeğin gelişimine her zaman çok destekleyici oluyor, bunun farkını hemen görüyoruz. Bebekle vakit geçirmek çok önemli. Bu vaktin aslında uzunluğu ya da çok fazla olmasından ziyade her zaman söylediğimiz gibi kalitesi önemli yani içeriği önemli. Ailelerin, annelerin – babaların bebekle iletişim kurarken, bebekle vakit geçirirken nelere dikkat etmeleri gerektiğini bilmeleri çok önemli. Biraz aslında anne – babalar daha fazla vakit buldular hem de bence üzerinde daha fazla düşünmek için fırsatları oldu, bazı şeyleri fark etme imkanı buldular.
Bebekle geçirilen kaliteli zaman bebeğin gelişimini destekler
Çünkü hayatlarında büyük bir boşluk oldu, bir zaman dilimi ortaya çıktı ve bebekleri ile ilgili daha fazla vakit geçirdikleri gibi biraz daha fazla konu üzerinde düşünmeye başladılar. Mesela bebek gelişimi ile ilgili hazırladığım “Well Baby Bebeğimin Gelişimi” sayfasında özellikle bunu çok net olarak fark ettim. Aileler daha fazla sorularla bebeklerine yönelik bilgi ihtiyacı, bilgi isteğinde bulundular, Karşılıklı etkileşim daha fazla oldu. Bu aslında bir yandan da olumsuz bir dönemdi belki ama bebekler ve çocuklar için güzel bir fırsata dönüştü dediğiniz gibi.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Anne – babalarımıza böyle kısa format şekilde hani 6 ayda tabi nörolojik gelişimi bir kenara koyuyorum, onlar zaten çok klasik biliniyor. Sosyal iletişim becerileri açısından hani 6 ayda bir bebek hangi becerileri kazanmalı? 9 ayda hangi becerileri kazanmalı? böyle birkaç cümle ile kısaca ay ay 3 aylık periyotlar halinde özetlemek mümkün mü?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Şöyle söyleyebilirim. Aslında beceriler geçişken. Bu özellikle çok önemli olduğunu bildiğimiz artık Dünya literatürünün altını çizdiği sosyal iletişim alan becerileri gelişimle ilgili bir sorun olduğunu ya da her şeyin yolunda gibi gidip gitmediğini fark etmek için mutlaka takip edilmesi gerektiğinin altı çizilen sosyal iletişim alan becerileri aslında biraz geçişken. Yani, hani motor beceriler gibi çok keskin bir şekilde ayları çizemiyoruz ama yine de şunu söyleyebilirim; 6 aylık bir bebeğin artık annesi – babası seslendiği, ismi ile seslenildiği zaman reaksiyon tepki vermesini, dönüp bakmasını bekliyoruz.
9 aylık halen ismine bakmıyorsa dikkat!!
9 aylık bir bebeğe ismine bakmıyor olması tek başına bir uyarıcı işaret, gene benzer şekilde çok önemli. Evet, gene benzer şekilde göz kontağı net ve belirgin olması, kısa oyunlar karşılıklı oyunlar dediğimiz işte “Fışfış Kayıkçı” gibi, “Ceee Baa” gibi oyunlar 6 aydan sonra oldukça ortaya çıkıyor. Bu oyunlar için bebeğin 6. aydan sonra karşılık vermiyor oluşu, ilgi göstermiyor oluşu, bu oyuna katılmıyor oluşu 6-9 ay döneminde çok çok önemli bir işaret. Yani uyarıcı bir işaret yapmıyor oluşu bunlar mutlaka çok dikkat edilmesi gereken beceriler. Gene benzer şekilde 6-9 ayda artık özellikle…
9 ayda bazı basit cümleleri kelimeleri anlayabilir
9 ay döneminde annenin – babanın yani bakım verenin, bebeğe yönelik söylediği basit cümleleri, basit kelimeleri anlıyor olmasını bekliyoruz bebeğin. Bunlar çok önemli işaretler; 9 aylık bir bebeğe “Hadi bakalım artık mamanı yiyelim mi? ” ya da “Emelim mi? ” ya da işte “Baba geliyor, babanın kucağına gitmek ister misin? ” dediğimizde dönüp babasına bakmasını ya da beslenme ile ilgili bir aktivite olduğunu anlayıp heyecanlanmasını ve tüm bunları fark etmesini bekliyoruz.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Bu çok meşhur, bir çok ortamda söyleniyor. İşaret parmağını kullanmak bu da çok önemli değil mi? Bunu kaç ayda bekliyoruz Nilcan Hanım?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
İşaret hareketini kullanma 9-12 ay döneminde bebekten bebeğe evde tabii ne tür desteklendiğine bağlı olarak ortaya çıkıyor. İşaret hareketini 9-12 ayda görmeye başlıyoruz, başlamak istiyoruz. Öncelikle bebeğin istediği nesneyi, bu neden önemli çünkü aslında sizinle bir iletişim kuruyor. Bir ortak dikkat dediğimiz çok önemli bir beceri var yani bakım veren, bebek ve bir nesne arasında kurulan ortak dikkat bizim için çok önemli bir gösterge. Bebeğin kendini ifade edebilmesi için ihtiyaçlarını, isteklerini ortaya koyabilmesi için kullandığı çok önemli bir yöntem.
Eli ile göstermek işaret parmağı yerine geçmez
9. ay ile birlikte kolunu kaldırarak, eliyle bütün olarak elini kaldırarak gösterdiğini gördüğümüz bebeğimizin zaman içerisinde işaret parmağına yönelmesi bazen aileler olsun işte “Koluyla gösteriyor, parmağı ile göstermiyor ama bu da yeterli” ya da işte “Göstermiyor ama elimden tutuyor”
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Şu çok kötü değil mi, şu şekilde gösterme?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
İşaret parmağına dönüşmesini bekliyoruz. Yine ailelerle sıklıkla gördüğümüz işte “Benim elimden tuttu, yanına götürdü. Su içmek istiyordu, sürahinin ya da biberonunun yanına aldı beni götürdü” . Tabii bunlar aslında yaşına uygun ya da görmek istediğimiz beceriler değil. Burada işaret parmağını yani bir araç işaret parmağını kullanmadan kendini ifade edemediğini anlıyoruz bebeklerin. O yüzden 12 aylık bir bebek henüz işaret parmağıyla göstermiyor oluşu, ilgi duyduğu göstermek istediği şeyi gene bizim için uyarıcı bir işaret gene benzer şekilde önemli. Aslında bütün bunlar bizim alarm işaretleri dediğimiz bazı becerilerin olmaması durumu var. Bunları da yakından takip etmek gerekiyor genel olarak aslında dediğim gibi beceriler geçişken özellikle.
İlk 2 yılda en az 2 kez gelişim tarama testi yapılmalı
İlk 2 yıl içerisinde ailelerin mutlaka en az 2 kez gelişim tarama testi yapmalarını, bu yüzden Dünya literatürü öneriyor bu özellikle ilk 12 ayda bir kez en ideali 9-12 ay dönemi içerisinde bir kere daha sonra da gelişim süregen olduğu için yani sürekli bir değişime maruz kaldığı için bir kere bakıp her şey yolunda demek maalesef yeterli olmuyor. 9-12 ayda bir bebekte gerilemeler, gecikmeler ya da değişiklikler görebiliyoruz pek çok sebebe bağlı olarak. O yüzden bir 18 ay döneminde de mutlaka ikinci bir gelişim tarama testi ile her şeyin yolunda gittiğinin bakılmasını bize artık dünya literatürü… Gene bunu özellikle kullanıyorum çünkü bu bizim kendi kendimize bulduğumuz bir sonuç değil. Sağlıklı bebek, sağlıklı çocuk yetiştirebilmek için gelişimlerinin düzenli olarak takip edilmesini bize Dünya literatürü söylüyor.
Gelişimi destekleyebilmek ailelerin bilinçlenmesi ile mümkün
O yüzden bu konuda ailelerin bilinçlendirilmesini çok önemsiyorum. Dediğim gibi “Well Baby Bebeğimin Gelişimi” sayfasında bu konuda özellikle sıklıkla postlar yaparak ailelerin bebeklerinin gelişimini takip etmelerinin öneminin altını çiziyorum ve bahsettiğimiz bu sosyal iletişim alan SİATT Testini de bu sebeple geliştirdim ve şu anda ülkemizde çocuk hekimleri, pediatrik fizyoterapistler, yenidoğan uzmanları, nöroloji uzmanları bu eğitimi benden alıyorlar.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Haftaya galiba bir pediatri kongresi var. Eylül’de, Pazar günü sizin bir kursunuz olacak pediatristlere yönelik. Bilmiyorum şu anda bizi izleyen Pediatri uzmanı var mı? Ama ben gerçekten 2 yıldır bu testin inanılmaz faydasını görüyorum. Sizler gibi bir psikolojik danışman veya bir pedagog bağımlılığı mı adeta ortadan kaldırdı. Kendi başıma bebeği değerlendirebiliyorum ve ben sağlam çocuk rutinimde 9 aylık tüm bebeklere bu testi mutlaka yapıyorum. Şüpheli gördüklerime 3 ay sonra şüpheli görmediklerime de 18 ayda mutlaka ikinci testi yapıyorum ve gerçekten de çok büyük faydasını görüyorum. Çocuklara bu testin sonunda bireysel eğitim programı planlayabiliyorum. Bu benim elimi gerçekten rahatlatıyor çünkü her zaman bu konulara hakim etrafınızda, yakınınızda bir uzman bulamayabiliyorsunuz. O yüzden pediatristlerin bu konuda otonomi kazanması çok önemli.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet aslında bu SİATT Gelişim Tarama Testi’nin öncelikli amacı da bu aslında; Çocuk hekimlerinin kullanmasını sağlamak. Bu sayede 1. basamak yani ilk basamakta ailelerin ulaştıkları ilk doktorlarının, çocuk doktorlarının onlara bu konuda yol gösterebilmesi ve riskli bebeklerin erken dönemde tespit edilmesini amaçladığım için böyle bir test geliştirme çalışmasına girdim. Önümüzdeki pazar günü 13 Eylül’de Pediatri Kongresi’nde bu eğitimi tekrar veriyor olacağım. Çocuk hekimleri ve farklı alanlarda çocuk gelişimi ile ilgilenen farklı alanlardan uzmanlar katılacak. Burada tabii önemli olan riskin seviyesine göre testin kendi içinde bir algoritması var ve o riskin seviyesine göre dediğiniz gibi hafif dönemde belki uyaran eksikliği doğru yaklaşımların konusunda ailenin emin olamaması nedeniyle gördüğümüz bazı gecikmeleri hemen anında sizin gibi çocuk hekimlerinin üstesinden gelebilmesi için içinde yer alan eğitim programıyla giderebilmek esas öncelikli amaç bu. Böylece zaman içerisinde hafif bir risk bile olsa destek alamadığı için bu riskin artmasını engelleyebiliyoruz. Siz de deneyimlemişsinizdir. 12-15 aylık dönemde uyardığınız hafif de olsa uyarı aldığı için gelişen bebekleri.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
18 ayda muhteşem bir hale gelebiliyor, burada özellikle anne babaya farkındalık yaratıyorsunuz. Her şeyden önce 3-5 tane genel öneri veriyorsunuz yani konuş, oyun oyna, çocuklarla bir araya getir, ekrandan uzak tut. Sadece bu farkındalık bile aslında çok faydalı bir de üstüne siz eksik olduğunu noktaları da ödevlerle desteklediğiniz de inanılmaz bir gelişim olabiliyor eğer çocukta ciddi bir sorun yoksa doğuştan.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet evet yani bu aslında tam anlamıyla erken tespit, erken destek oluyor. Burada da tabii ki bazı vakalar var ki bu kadar hızlı cevap vermiyor ya da biraz daha ağır bir gecikme oluyor. O zaman da uzman işbirliğiyle hangi vakada uzman işbirliğine gitmek gerektiği konusunda da zannediyorum biraz da yol gösterici oluyor.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Tabii bunun da aynı boy, kilo gibi persentilleri var ve bu belli bir persentilin altında olanları direk uzmana yönlendiriyoruz. Hem teşhis, hem de eğitim tedavi açısından ama hafif vakaları da takip ederek uzmana göndermeden de halledebiliyoruz aslında. İnşallah bu canlı yayın sayesinde ben bu yayını daha sonra post olarak paylaşacağım İGTV video olarak. Bu testi talep ederse anne-babalar hekimlerinden, hekimler de bu testi yapmak için bir çaba göstereceklerdir. Böylece topluma daha fazla yayılmasına bir katkımız olur diye ümit ediyorum.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet, umarım. Çünkü dediğiniz gibi esas anne babaların bilinçlenmesi, bebeklerinin gelişimini destekleyebilmeleri için ne yapmaları gerektiğini hangi fırsatların olduğunu biliyor olmaları çok önemli. Onlar, anne-babalar bebeklerin gelişimini desteklemek için bunları talep ettikçe, onlara daha fazla yardımcı olmak isteyen uzmanlar da olacaktır. Dediğim gibi burada önemli olan uzmanların işbirliği yapması ve aileleri desteklemesi esas bizim amacımız.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Eğer yanlış biliyorsam lütfen düzeltin. Bu “Well Baby”‘nin bir mobil uygulaması var sanırım ve buraya üye olan anne-babalar çok geniş kapsamlı bir SİATT testi gibi olmasa da, kabaca çocuklarının gelişimi hakkında bilgi sahibi olabiliyorlar, ufak öneriler alabiliyorlar diye biliyorum. Biraz uygulamayı tanıtır mısınız?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet tabii şimdi “Well Baby Bebeğimin Gelişimi” sayfası aslında bir “Well Baby” uygulamasının bir anlamda ön sayfası gibi diyeyim, birazcık sosyal medya sayfası. “Well Baby” , bir akıllı telefon uygulaması. Anne ve babalara ilk 2 yaşta yani 6 – 7 – 24 ay arası bebeği olan olan ailelerin, bebeklerinin gelişimini takip edip destekleyebilmelerini amaçlayan bir akıllı telefon uygulaması.
Well Baby Uygulaması ile bebeğinizin gelişimini destekleyebilirsiniz
Bu uygulama içerisinde bu bahsettiğimiz uzmanlar için hazırlanan SİATT gelişim testinin bir ebeveyn versiyonu, bir teknolojik versiyonu var. Buna aileler doğru da ulaşabiliyorlar ve bebeklerinin gelişimi ile ilgili bir değerlendirme, bir tarama yapabiliyorlar ve o taramanın sonuçlarına göre de eğer yaşına göre henüz gelişmemiş ama gelişmesi gereken beceriler varsa onu fark edebiliyorlar ve önerilerden faydalanabiliyorlar. Yine aynı şekilde yaş dönemine uygun uyku, beslenme, oyun, oyuncak seçimi ve öğrenme ile ilgili pek çok tavsiyelerin yer aldığı ve yine aynı şekilde “Yeni soru sor” alanından doğrudan bana ulaşabilecekleri soru-cevap alanları da yer almakta. Bu bir anlamda sosyal gelişim platformu, sosyal destek platformu. Hiçbir kar amacı gütmeyen bir uygulama, tamamen ücretsiz, tamamen ailelerin bebeklerini desteklemek üzere ortaya çıkmış bir proje. Umarım aileler ki, gördüğüm aldığım geri bildirimlerden anladığım kadarıyla da oldukça faydalanıyorlar. Amacım daha çok bebeğe ve aileye ulaşabilmek.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Çok güzel tebrik ediyorum böyle bir girişimde bulunduğunuz için. Peki siz daha ayrıntılı SİATT testini yaptırmak isteyen izleyicilerimiz olursa siz online olarak bu tür girişimlerde bulunuyor musunuz? ya da ileride böyle bir şey düşünüyor musunuz?
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Şimdi ben aslında İstanbul’da yaşadığım dönemde bebeklerde çalışma imkanım vardı, kendi ofisimde çalışmalar yapıyordum. Şu anda yurt dışında olduğum için artık ailelerimle online çalışmalara devam ediyorum. Online olarak gelişimlerini desteklemeye ve onları aileleri ve bebekleri bilgilendirmeye devam ediyorum. Bu “Well Baby Bebeğimin Gelişimi Platformu” ise ayrıca sosyal medya üzerinden genele yönelik yaptığım çalışmalar ama bireysel olarak uzaktan destekli danışmanlık şeklinde devam etmekteyim çalışmalarıma.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
O zaman izleyicilerimizden, takipçilerimizden SİATT testi yaptırmak isteyenler olursa “Well Baby” aracılığıyla veya Instagram sayfanızdan Psikolog Nilcan Danışman bir sayfanız var Instagram oradan size ulaşabilirler. Ben bu yayının sonunda, bu hafta takip etsinler bir post yayınlayacağım ve belli şartları yerine getiren 8-10 izleyicimize ben SİATT testi kendim hediye etmek istiyorum. Onlarla mail aracılığıyla iletişim kuracağım ama başka test yaptırmak isteyenler, dediğim gibi ben sağlam çocuk rutinimde bana gelen tüm hastalara bu testi rutin olarak uyguluyorum ekstra bir ücret almadan. Bu muayenenin bir parçası çünkü uyguluyorum, gelemeyenler de yine online muayene randevuları alarak bu testi yaptırabilirler.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Evet, aileler için güzel bir fırsat teşekkür ediyoruz Anıl Bey.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Ben de çok teşekkür ederim yayına katıldığınız için. Ben kamera ters olduğu için hiç göremedim canlı yayına kaç kişi katıldı. Sorular vardır mutlaka daha sonra Doktoramcam sayfasından bu sorulara bir göz atarsanız kısaca cevaplarsanız çok sevinirim.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Elbette elbette, sorulara mutlaka cevap vereceğim. Bu arada ailelerin aklına takılan, buradan soramadıkları ya daha sonradan akıllarına gelen sorular varsa bana hesaplarım üzerinden ulaşıp bana sorular sorabilirler. Elbette yardımcı olacağım. Ben çok teşekkür ediyorum davet için.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Ben de teşekkür ediyorum, görüşmek üzere.
Psk. Dan. Nilcan Kuleli Sertgil
Kendinize çok iyi bakın. Hoşçakalın Anıl Bey.
Uzm. Dr. Anıl Yeşildal
Sağ olun.
