Bebekler Nasıl Beslenmeli?

Bebekler için en ideal besin anne sütüdür. İlk 6 ay bebekler sadece anne sütüyle beslenmelidir. 6 ay sonra ek besinlere geçildiğinde de anne “emzirme” ye devam etmelidir. Anne sütü tazedir, kullanıma hazırdır, ekonomiktir. En önemlisi de temiz ve mikropsuzdur.

Anne sütü almanın bebeklere olan faydaları nelerdir?

Anne sütü alan bebeklerde enfeksiyon (bronşit, otit,  ishal, kusma), alerjik hastalıklar (astım, egzama), kabızlık ve gaz sancısı daha az görülür. Erişkin dönemde de şişmanlık, diş çürüğü, şeker hastalığı daha az görülür. Sosyal gelişim ve zekâ gelişimi daha iyidir. Anne sütü çene ve diş gelişimini olumlu etkiler.

Ek besinlere geçiş

Ek gıdalara başlanması bebek gelişiminde önemli bir basamaktır ve anne-bebek için heyecan verici bir deneyimdir. İlk 6 ay anne sütü veya formül mamalar büyüme ve gelişme için yeterlidir. Daha sonra ise uygun zamanlarda uygun ek besinlere başlanmalıdır. Bu yaşlarda iyi bir yemek yeme alışkanlığının kazanılması hayat boyu sağlıklı beslenmenin sürdürülmesine yardımcı olacaktır.

Anne sütü 6 ay boyunca bebeğinizin su da dâhil olmak üzere tüm ihtiyaçlarını karşılar. Doktorunuza danışmadan ek besinlere başlamayın. Ek besinlere 6 aydan sonra yavaş yavaş artırılarak başlanmalıdır.

Ek besinlere 6 aydan önce başlanmamalıdır, çünkü;

• Anne sütü veya formül mama bebeğin yeterli büyümesini sağlayacak tüm ihtiyaçları karşılar.
• Bebeklerde, ilk aylarda dilin dışarı itme refleksi güçlüdür.
• Çiğneme becerisi 6 aydan önce yeterince gelişmemiştir.
• Sindirim sistemindeki enzimler henüz yeterince salınmamıştır.
• Ek besinlere zamanından önce başlanması alerjik hastalıkların artmasına neden olabilir.

İlk başlanacak ek besinler sütlü pirinçli kaşık maması, meyve- sebze püresi olmalıdır. Ek besinlere başlarken her seferinde sadece bir yeni besin verin. Başka bir yeni besin için 2-3 gün beklemek bebeğin besini tolere edebileceğini ve alerjiye neden olup olmadığını görmek için önemlidir.

Aşağıdaki videoda Uzm. Dr. Vedat Baş, “Yenidoğan Yoğun Bakım” hakkında bilgiler veriyor.

Örnek menü (6 ay)

Sabah uyandığında: Anne sütü

Kuşluk: Meyve püresi ve anne sütü

Öğle: Sebze püresiAnne sütü

İkindi: Anne sütü

Akşam: Muhallebi ve anne sütü

Gece: Anne sütü

Ek besinlerin hazırlanması

Meyve suyu veya püresi

Elma, şeftali, armut: İyice yıkanır, kaynar sudan geçirilir, kabukları ince soyulur. Cam rende ile püre haline getirilir. Su veya püre olarak yedirilir.

Muz: Çatalla püre şekline getirilir. İsteniyorsa elma suyu ile biraz sulandırılabilir.

Sebze püresi

Karışık sebze püresi: Genellikle öğle öğününde verilir. Başlangıçta sulu çorba, ilk haftadan sonra daha koyu püre şeklinde hazırlanır.

1. Hafta (sebze çorbası): 4 su bardağı su, 2 orta boy havuç, 1 orta boy patates, 1 tatlı kaşığı pirinç ilave edilerek 45-50 dak. ağzı kapalı kapta pişirilir. Düdüklü tencere kullanılıyorsa 1,5 su bardağı su ile 10-15 dakika verilmesi yeterlidir. Tel süzgeçten geçirilir. Bu sulu çorba yarım çay bardağı kadar başlanıp giderek artırılır. Doyacak miktara gelene kadar öğün anne sütü veya mama ile desteklenir.

2. Hafta (basit sebze püresi): Sebze çorbasında olduğu gibi ancak daha az su ve bir tatlı kaşığı zeytinyağı konularak pişirilir. Tamamen ezilerek püre olarak yedirilir.

3. Hafta (karışık sebze püresi): 4 günde bir yenisi ilave edilmek üzere mevsimlik sebzeler (örneğin ilk gün 3-4 yaprak maydanoz, ertesi gün bunlara ek olarak ½ kabak, ¼ enginar, ½ domates, iki tane Ayşe kadın fasulye, ¼ kereviz, birkaç yaprak ıspanak, birkaç yaprak semizotu, roka, ¼ avokado, brokoli, karnabahar, tatlı kırmızıbiber, bal kabağı, Brüksel lahanası vb eklenir. Tel süzgeç veya blender dan geçirilerek elde edilen püre yedirilir. Yeşil yapraklı sebze (ıspanak, maydanoz, pazı vs) içeren çorbalar bir kereden fazla ısıtılmamalıdır.

Bakla seyrek de olsa alyuvarların yıkılması ile seyredem favizm hastalığına neden olabildiğinden 1 yaşından önce verilmez. Mineral ve vitamin içeriği yönünden fakir olan patlıcan ise nikotin de içerdiğinden ancak bir yaşından sonra verilebilir. Kara-beyaz lahana, pırasa, soğan, sarımsak bebeklerde gaz yapabilir. Bunlar 9. aydan itibaren denenebilir. Ispanak, şalgam, pancar, havuç gibi sebzeler nitrat içerdiğinden taze alınmalı, buzdolabında uzun süre bekletilmeden pişirilerek aynı gün içerisinde tüketilmelidir. Diğer sebzeler buzdolabında 48 saat bozulmadan saklanabilir.

6. ayın sonuna doğru (tam sebze püresi) : Yukarıdaki gibi hazırlanan püreye tepeleme bir çorba kaşığı dolusu 3 kez çekilmiş kıyma katılır.

6-9 Ay

Çeşitliliği Artırın

Muhallebi ve sebze –meyveye alıştıktan sonra diğer besinleri daha kıvamlı ve pürtüklü olarak deneyin.

Bu dönemde verilebilecek ek besinler;

• 6. aydan itibaren yoğurt, peynir
• 6. ayın sonuna doğru ( dana veya kuzu eti)
• 7. aydan itibaren tavuk, yumurta sarısı
• 7-8. aydan itibaren bezelye, fasulye, mercimek
• 8-9 aydan itibaren balık,  makarna, pilav, yulaf ezmesi

Örnek menü (7 ay)

Uyandığında: Anne sütü (veya hazır mama)

Sabah: Kahvaltı (veya Kaşık maması) ve Anne Sütü (veya hazır mama)

Ara: Meyve püresi (elma, armut, şeftali, muz, üzüm, kayısı, kivi)

Öğle: Sebze püresi ve Anne sütü (veya hazır mama)

Akşam: Kaşık maması

Gece (isterse): Anne sütü (veya hazır mama)

Ara (10:00-11:00 arası)

• Meyve + 1 bisküvi

Öğle (12:30-13:30 arası)

• 1 kase etli sebze püresi (200 – 250 gram) veya Köfte (20-25 gram)
• 5-10 tatlı kaşığı pilav veya makarna veya dolma içi veya börek
• Anne sütü

İkindi (15:30-16:30 arası)

• 1 Muz veya 1 Elma püresi
• 1 adet bisküvi
• Yoğurt (100-200 gram) veya Anne sütü

Akşam (19:30-20:30 arası)

• Kaşık maması (200-250 gram)
• Anne sütü

Gece (uyanırsa)

• Anne sütü

9-12 Ay

Anne sütünün tamamlayıcısı olan ek gıdalar bu dönemde çocuğunuz için “asıl besin” özelliği taşımaya başlar. 9. Aydan sonra ek gıdalar artırılırken anne sütü verilme sıklığı azalır.

Bebeğinizi beslemeye başlamadan önce rahat pozisyona oturtun, onunla sakin konuşun, ağzını açmasını bekleyin. Kendi yemek isterse izin verin, cesaretlendirin. Çocuğunuz için bu dönemde “özel yiyecekler” hazırlamanıza gerek yoktur. Yetişkinler için pişirilen tüm ev yemekleri (az yağlı, az tuzlu, baharatsız) bebeğe verilebilir.

12. ayında artık çocuğunuz aile ile birlikte yemek masasına oturabilir. Dolmalar, kıymalı sebze yemekleri, tarhana, mercimek, yayla çorba, sebze çorbaları, pilav ve makarna, yoğurt, tam yumurta sarısı, tavuk, balık veya köfte, ayına göre bu besinlere başlanabilir.

Örnek menü (9-12 ay için)

Sabah – Kahvaltı:

• 1 çay bardağı hazır mama (120 ml-150 ml) veya anne sütü
• 1 kibrit kutusu peynir
• 1 yumurta sarısı (günaşırı)
• 1 tatlı kaşığı el yapımı reçel veya pekmez
• 1 çay kaşığı tereyağı veya 1 tatlı kaşığı zeytinyağı
• 1 ince dilim ekmek veya 3-4 adet bisküvi

Ara (isterse) : 1 çay bardağı meyve püresi

Öğle

• Kıymalı sebze püreleri, dolma içleri, sebzeli köfteler, sebzeli balık veya tavuk, kuru baklagil pürelerinden birinden 3-4 silme yemek kaşığı, beraberinde 1 dilim ekmek veya 3-4 silme yemek kaşığı pilav, makarna, patates püresi.
• 1 çay bardağı içecek (meyve suyu, ayran, suvs)

İkindi

• 1 çay bardağı yoğurt (120-150 ml), 1 ince dilim kek veya 2-3 bisküvi
• 1 küçük meyve püre

Akşam

• 1 kase kaşık maması veya öğlenin aynısı