Günümüzde rutin aşılama programının uygulanmaya başlaması ile birlikte bazı hastalıkların kontrol altına alındığı düşünülürse de durumun böyle olmadığı anlaşılmaktadır. Boğmaca hastalığı buna tipik bir örnektir.
Boğmaca Nasıl Bulaşır?
Boğmaca bakterilerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Enfeksiyon hasta şahısların solunum sistemi salgıları ile bulaşır. Öksürme, aksırma ve aynı havayı paylaşma ile bulaşım olmaktadır. Son derece bulaşıcı olan bu hastalık hafif üst solunum yolu enfeksiyonu bulguları ile başlar. Ateş belirgin değildir.
Belirtileri
- Burun akıntısı
- Öksürük görülür. Öksürük daha sonra nöbetler şeklindedir.
- Kusma
- Nefes almada zorluk klinik tabloya eklenir.
Boğmaca öksürüğü tipiktir. Şiddetli öksürük nöbetleri sonrasında ötme diye tanımlanan nefes alma ve kusma tipiktir.
Boğmaca her zaman tipik bir seyir göstermez.
- Yenidoğan
- Ergen
- Erişkin’de belirtileri atipiktir. Çoğu zaman atipik seyir göstermesi tanıda gecikmeye yol açar ki , bu dönemde hastalığın bulaşım hızlı olmaktadır. Hastalığın bulaşıcılığı ilk 2 haftada yüksektir. Atipik vakalarda klinik tanının geç konmasının önemlidir. Diğer taraftan boğmacanın laboratuvar tanısında güç konulmaktadır.
Boğmaca Aşısı
Boğmacadan korunmada aşılar önemlidir. Aşı uygulaması ile birlikte boğmaca sıklığının azaldığı düşünülürken 2010 yılında sonra boğmaca vakalarında artış dikkat çekmiştir. Avrupa ve Amerika da bu artışın olduğu ısrarla vurgulanmaktadır. ABD de yılda 10.000-50.000 vakanın olduğu bildirilmekte ve hastalığın 10- 14 yaşında pik yaptığı görülmektedir. Ülkemizde ise bildirilen olgular esas olarak 1 yaştan küçük çocuklardır. Boğmaca vakalarında tanı zorluğu ve bildirim eksikliğinin verileri etkilediği düşünülebilir. Nitekim 2008 yılında ülkemizde yapılan bir çalışmadan iki haftadan uzun öksürüğü olan 0-16 yaş grubundan boğmacanın vakalarının %16.9 da neden olduğu bulunmuştur. Özetle ülkemizde boğmaca önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Bir yaşından küçük çocuklar ergenler ve erişkinler risk altındadır. Özellikle yenidoğan ve bebeklerde boğmaca tehlikeli olabilir. Boğmaca bu yaş grubunda ;
- Zatürre
- Havale geçirme
- Beyin harabiyeti
- Solunumun durması ve ölüme yol açabilmektedir.
Boğmacadan korunmada aşılar önemlidir. Ülkemizde uygulanan rutin aşı programında
Boğmaca aşısı ilk doz 2 ayda , diğer dozlar;
- 4 ayda
- 6 ayda
- 18 ayda uygulanmaktadır.
İlk dozun ikinci ayda uygulandığı aşı, yenidoğanı boğmacadan koruyamamakta ancak doz sayısı artırıldığında koruyuculuk gelişmektedir. Yenidoğan bebeği ilk aylarda boğmacadan korumak için gebelikte anneye aşı yapılması önerilmektedir. Gebelikte boğmaca aşısının 27-36 hafta arasında son 3 ayda yapılması uygundur.
Ergen ve erişkinlerde ise yapılan bu 4 doz aşının yeterli koruma sağlamadığı bilinmektedir. Bu durumda aşı tekrarlanmalı mıdır? sorusu gündeme gelmektedir. Dünya sağlık örgütü bildirimlerine göre 11 yaşta boğmaca aşısının tekrarı gerekmektedir. Ülkemizde ilköğretimde uygulanan difteri tetanoz aşısı yerine difteri ,tetanoz ve boğmaca aşısının tercih edilmesinin en akılcı yol olacağı aşikardır.
Aşağıdaki videolarda Prof. Dr. Mustafa Bakır, “Boğmaca ve Verem Hastalığı” hakkında bilgiler veriyor.
