Halk arasında bademcik taşı olarak bilinen, tıpta tonsillolith ya da magma adını verdiğimiz durum ciddi hastalıklar gurubunda olmamasına karşın, sıkıntı verici bir durumdur. Ağız kokusu ya da yutkunma sırasında sık sık batma şikayetleri yaşayanlarda bademcik taşına sıklıkla rastlıyoruz. Bazı hastalar ise boğazlarında beyaz bir kitle gördüklerinde, bunun bir tümör olması endişesi ile telaş içinde başvuruyorlar. Hastalarımızın çoğunluğunu, daha çok kötü nefes kokusu nedeniyle çevrelerinde zor durumlara düşen gençler oluşturuyor.
Bademcik Taşı Neden Olur?
Bademcik taşının oluşması, bademciklerin gözeneklerini dolduran ölü dokular, salgı ve yemek kalıntılarının birikmesi nedeniyle oluyor. İçeriğinde Kalsiyum ve Magnezyum bulunabilir. Adeta çürük yumurta gibi koku olmasının nedeni ise bademcik taşlarını kaplayan bakterilerdir. Boğaza bakıldığında beyaz, sarı veya gri renkte görülebilen bu birikintiler bazen bir pirinç tanesi büyüklüğünde olabiliyor. Ancak bulunduğu gözenekte derinleştiğinde boyutları fındık büyüklüğüne dahi ulaşabiliyor. Bademcik gözeneği içerisinde derin yerleşimli ya da katlantılar arasında gizli olanları ise görünmez olabiliyor. Geçmişlerinde tekrarlayan iltihaplar geçirmiş olanların bademciklerinin yapısı bozulmuş, gözenekleri artmış ya da derinleşmiş olanlarda bu durumu biraz daha sık gördüğümüzü söyleyebiliriz. Benzerliği nedeniyle bazı hastalardaki görüntü bademcik iltihabı ile karıştırılabildiği için, defalarca antibiyotik tedavileri kullanılmış olabiliyor. Bazen de bademcik taşının yol açtığı iltihaplanmalarla da karşılaşabiliyoruz.
Bademcik Taşı Oluşumu Önlenebilir mi?
Bademcik taşlarının önlenme çabaları bazı hastalarda faydalı olabilir. Örneğin gıdalar iyi çiğnenerek yutulabilir, bol sıvı alınabilir ve çeşitli sıvılarla gargara yapılabilir. Ağız hijyenine mutlaka özen gösterilmelidir. Süt ürünlerini fazlaca tüketenler beslenme tarzlarını bir süre değiştirebilirler. Bu şekilde fayda gören hastaları klinikte gözlemleyebiliyoruz. Burun tıkanıklığı olanlar ağız solunumu yaptıkları için bu durumda da boğazda kuruma ve bademcik taşlarının oluşumunda artma gözlemleyebiliyoruz. Aynı şekilde geniz akıntısı da olumsuz bir etken olabiliyor. Bu hastalarda burun tıkanıklığının ve geniz akıntısının nedeninin bulunması ve tedavi edilmesi belirli bir oranda fayda sağlayabiliyor.
Hastaların bazıları ağız içerisinden bademciklerine bastırarak-sıkıştırarak bu birikintileri kendileri çıkartabiliyor. Ancak bu işlem kontrolsüz yapıldığında, bademciklerin hassas yapısı nedeniyle bademcik kanamalarına da yol açabileceği bilinmelidir. Bu yüzden zorlamadan ve mutlaka yapılacaksa kibarca yapılmalı.
Tedavisi
Bunun için KBB hekimleri olarak bizlere düzenli olarak başvuran hastalarımız vardır. Bizler küret dediğimiz bir araçla zedelemeden bu taşları temizleyebiliyoruz. Ancak bademcik taşları nedeniyle yaşanan sıkıntılar hastanın tahammül sınırlarını aştığında ve önlemlerle de bu durum giderilemiyorsa, kullanabileceğimiz başka tedavi yöntemleri de mevcut. Örneğin bademcik gözeneklerini traşlamak (cryptolysis) veya Thermal Welding yöntemiyle bademciklerin tamamını almak (tonsillektomi), zorunlu kaldığımız durumlarda başvurabildiğimiz, kalıcı sonuç getiren ameliyat teknikleridir.
Op. Dr. Atilla Şengör
