Uygun bir tedavi ile astımın bulguları kontrol altına alınabilir. Ancak en etkili astım tedavisi bile astımı tamamen ortadan kaldıramaz. Bunun nedeni hastalığa sebep olan temel bozukluğun tam olarak bulunamamış olmasıdır. Gerekli çevre önlemleri ve ilaç tedavisi ile hastalık kontrol altına alınabilir. Doktorun önerileri, çabaları ve astım tedavisi hastanın ailesi ve kendisi uyum gösteremezse tek başına yarar sağlamaz. Astım tedavisi nin başarılı olması için en önemli nokta doktor ve hasta ailesi arasındaki uyumdur.
Aşağıdaki videolarda Prof. Dr. Mustafa Bakır, “Çocuklarda Astım”, “Çocuklarda Alerji” ve çeşitli Enfeksiyon Hastalıkları hakkında bilgiler veriyor.
İçindekiler
Astım Tedavisi iki bölümden oluşur:
1. Astım Tedavisi ‘nde Çevre Düzenlemesi
Hastaligin alevlenmesine sebep olan çevresel faktörler varsa, doktorunuz bazi çevresel degisiklikler yapmanizi önerecektir. Bunlar:
a) Allerjenlerden Kaçınma
- -Akarlarin alerji olusturan kisimlari artiklaridir. Bu artiklar agirliklari nedeniyle pek havada kalmazlar. Ancak ev temizligi yaparken havalanirlar, burundan içeriye girerek allerjiye sebep olurlar.
- -Evde en sik bulunduklari yerler yatak, yastik, hali, kanepeler, yatak örtüleri, doldurulmus oyuncaklarin içidir.
- -Akarlar insan derisinin döküntüleri ile beslenirler. Bu yüzden yasamalari için en ideal yer yataklardir.
- Hayvan ( kedi, kus, köpek ) tüyü ve atiklari
Alerjenler sadece evde beslenen hayvanlar üzerinde degil, kustüyü yastiklarda ve hayvan derisinden yapilmis diger esyalarda da bulunur.
- Küf mantari ( rutubet )
- Ev tozu akari
Ev tozu akari gözle görülmez fakat her evde bulunur. Örümcek ve kenelerle akraba olan akarlar insani isirmaz ve hastalik bulastirmazlar.
Evde Alerjiden Korunma Önlemleri
Yatak odasinda:
- Yatak ve yastigi hava geçirmeyen bir materyal ile kaplayin ( Amerikan bezi, sentetik kumas gibi ).
- Mümkünse silteyi yayli yatak ile degistirin.
- Yünlü ve tüylü battaniye kullanmayin.
- Kus tüyü yastigi sentetik ( elyaf ) yastikla degistirin.
- Tüm yatak kilifi, yastik kilifi, battaniyeleri haftada bir, en az 60 derece suyla yikayin.
- Mümkünse halilari kaldirin ve yerleri temiz tutun. Eger haliyi kaldiramiyorsaniz, doktorunuzun tavsiye edecegi maddeler ile temizleyin.
- Temizlik yapilirken, çocugunuzu evden uzaklastirin yada maske takin.
- Odada toz tutacak fazla esyayi ( kitap, tüylü doldurulmus oyuncaklar gibi ) ya odadan çikarin yada dolaba koyup, kapisini kapali tutun.
- Mümkünse klima ( hava serinletici ) kullanin.
- Evde hayvan beslemeyin; besliyorsaniz yatak odasina kesinlikle sokmayin.
- Evde bir nem ölçer bulundurarak, nem oranini %25 ile %50 arasinda tutunuz.
- Içi doldurulmus koltuk yerine tahta veya plastik esya tercih ediniz.
- Perdelerinizi sentetik materyalden seçin, kadife olmasin.
Mutfak, banyo ve küflü yerlerde
- Sık sık havalandırın ve deterjanla temizleyiniz.
- Nemli yerlerde hali bulundurmayiniz.
- Lavabo altlarini ve tuvaletin arka kisimlarini temiz ve kuru tutunuz.
- Hamam böceklerini ve fareleri mutlaka yok ediniz.
Evin diger kisimlarinda
- Mümkünse halilari kaldiriniz.
- Çocugunuzun sofa, koltuk üzerinde uyumasina izin vermeyiniz.
- Toz alirken islak bez kullanarak tozun havalanmasini engelleyiniz.
- Evdeki çiçeklerin üzerinde küf olmasin, kontrol ediniz.
- Mümkünse hava tahliye kisminda ev tozlarini tutarak havaya karismasini önleyen HEPA filtresi olan elektrik süpürgelerinden birini tercih ediniz.
b. Irritanlardan Kaçinma:
• Bu grupta en zarar veren etken sigaradir. Astimli bir kisinin yasadigi evde ( evin tüm odalari dahil ) sigara içilmesine kesinlikle izin verilmemelidir.
• Odun ve kömür sobalari tahris edici tanecikler ve kokular saldiklarindan mümkünse isinmak için baska bir yola basvurulmalidir.
• Saç spreyleri, parfümler, temizlik maddeleri, sinek ilaci ve hava kirliligi de tahris edicidir. Hasta bunlardan etkileniyorsa, mümkünse temas önlenmelidir.
c. Emosyonlar ( psikolojik stres )
Astimli çocugun onu destekleyen sicak ve samimi bir ev ortamina ihtiyaci vardir. Evde yasayan kisilerin bu kronik hastaligin tedavisine ve kontrol altina alinmasina yaklasimlari iyi yönde olursa, tedavinin basarisi artar.
2. Astımda Tedavisi ‘nde İlaç Tedavisi
I- Inhaler ( hava yolu ile verilen ) Rahatlaticilar
a) Kisa etkili rahatlaticilar ( Ventolin, Bricanyl )
- Bu ilaçlar hava yollarinin çeperini saran ve nöbet sirasinda kasilan kaslari gevseterek hava yollarini genisletirler.
- Agiz içine püskürtülen formlari ( inhaler ) 15 dakika içinde etki etmeye baslar, 4 saat sonra bu etki kaybolur. Bu nedenle nöbet sirasinda ilk kullanilacak ilaç grubudur.
- Egzersiz yapmadan 15 dakika önce kullanilirsa , egzersiz sirasinda gelisebilecek rahatsizligi engeller.
- Asiri dozda kullanilirsa kalp hizini arttirir ( fazla kahve içmis gibi ). Ellerde titreme olabilir. Çocukta artan yaramazlik izlenebilir.
b) Uzun etkili rahatlaticilar ( Serevent, Foradil, Volmax )
- Oral ( agiz yolu ) veya inhaler ( püskürtme ) formlari vardir.
- Oral yolla kullanilanlar astim atagi sirasinda doktorunuzun önerisi ile 3-7 gün süre ile verilir.
- Inhaler yolla kullanilanlar normal dönemde hasta atakta degilken, gün içinde veya gecelerii uykudan uyandiran nefes darligi, vizilti veya öksürük oldugu durumlarda sabah 1 aksam1 kez seklinde kullanilir.
- Doktorunuzun önerisi disinda kullanilmaz.
II- Önleyiciler:
a) İç:
- Koruyucu bir ilaçtir. Gelecek olan nöbeti önler.
- Hiç bir yan etkisi yoktur.
- Ancak bu ilaç sikisikligi olan cocuga hiç bir yarar saglamaz.
- Baslangiçta günde 4 kere sonra 3 kere kullanilabilir.
b) Inhaleryolla kullanilan steroidli ilaçlar: ( Pulmicort, Flixotide gibi )
- Hava yollarindaki sisme ve ödemi azaltir, yapiskan balgamin olusumunu engeller.
- Hava yollarinin uyaranlara karsi duyarliginin azaltir.
- Gelecek olan nöbeti önler.
- Spreyler seklinde verilen sekli vücut dolasimina geçmedigi için doktorunuzun tavsiye ettigi dozda yan etki göstermez.
- Agizda kötü bir tad birakabilir. Nadiren agizda pamukcuk olusumuna yol açabilir. Bunu engellemek için su ile gargara yapmak yeterlidir.
- Astim tedavisinin en etkili ilacidir.
c) Oral( agiz yolu ile ) steroidler ( Prednol, Deltacortril )
- Hava yollarindaki sisme ve ödemi azaltir.
- Yapiskan balgamin ( mukus ) olusumunu engeller
- Hava yollarinin uyaranlara karsi olan duyarliligini azaltir.
- Hava yollarinin Ventolin, Bricanyl gibi rahatlaticilara olan yanitini arttirir.
- Olabilecek yan etkiler kullanildigi süre ve dozla ilgilidir.
- Doktor tavsiyesi disinda kullanilamaz ve doktorunuzun önerdigi süre ve dozda kullanilmalidir.
- Astim atagi sirasinda püskürtme veya hava yolu ile kullanilan ilaçlarin yetersiz kaldigi durumlarda doktor tarafindan önerilir.
- Genellikle 3-7 gün süre ile verilir.
Peak Flow Metre ( Zirve akım ölçer ) Nedir?
Peak Flow Metre ( PFM ) akcigerlerden disariya üflenen havanin hizini ölçen bir alettir. Astim atagi sirasinda havayollari daralir ve dolayisiyla akcigerlerdeki hava daha düsük bir hizla disariya üflenir. Üfleme hizindaki farklilik ( normale göre ) PFM ile ölçülür. PFM ile ölçülen üfleme hizi astim ataginin belirtileri baslamadan önce düser. Dolayisiyla eger siz ve çocugunuz PFM kullanmayi ögrenirseniz çocugunuzu erken dönemde evde tedavi edebilir, acil servise basvuruyu önleyebilirsiniz. Dört yasindan büyük tüm çocuklar biraz çaba ile PFM kullanmayi ögrenebilirler.
Kullanım şekli
- Çocuk mutlaka ayakta olmalidir.
- Ibre sifira getirilir.
- Agiz kismi, dudaklar ile iyice sarilmalidir.
- Derince bir nefes alip ani ve hizli üflenir. ( Tipki yanan bir mumu söndürmek ister gibi )
- Ibrenin gösterdigi sayi okunur.
- Bu islem 3 kere tekrarlanir, en yüksek deger Takip Formunda ayrilan yere kaydedilir.
Günde kaç kere kullanılmalıdır?
Biz günde bir kez sabahlari ilaç kullanimindan önce öneriyoruz. Ancak, sabah ve aksamlari yatmadan önce de yapilabilir.
Sabah degeri her zaman için aksam degerinden düsük bulunacaktir, bu normaldir. Çocugun rahat oldugu dönemde kullanarak ulasabilecegi en yüksek degeri bulunuz. Bu degerin %20 altina inmesi durumunda tedavi planina göre ilaç kullanimini arttirin. Böyle günlerde çocugunuzun iyiye gidip gitmedigini anlamak için PFM yi daha sik kullanabilirsiniz. Kisacasi bu alet size barometrenin yagmuru haber vermesi gibi, yaklasan astim nöbeti için erken uyarida bulunacaktir.
Küçük Çocuklar İçin
• Inhaler ilaçlarin küçük çocuklarda adaptörlerle (aerochamber veya nebuhaler) verilmesi, verilen ilacin etkisini artirir.
• Çocugunuzun ilaci daha kolay almasini saglar.
• Daha çok ilacin hava yollarina ulasmasini saglar.
• Ilacin kötü tadindan olusacak rahatsizligi azaltir.
• Kullanimini kolaydir.
Adaptörlerin Kullanımı
ABLESPACER ( maskeli fanus )
• 4 yasindan kadar olan çocuklarda kullanilir.
• Inhaleri ( ilaci ) salladiktan sonra aerochamber’in maske kismini çocugun burun ve agzini kapatacak sekilde yüzüne yerlestirin.
• Ilaci 1 kez sikin
• Maske yüzündeyken çocugun 5-10 kez nefes alip verdigini sayin
• Iki dakika bekledikten sonra ilaci bir kez daha sikin ve yine çocugun 5-10 kez nefes alip verdigini sayin. Böylece iki puf yapmis olacaksiniz.
Nebuhaler ( maskesiz fanus )
• 4-6 yas arasi çocuklarda kullanilir.
• Inhaleri salladiktan sonra cam fanusun ucuna yerlestirin.
• Agiz kismini dudaklarinizla iyice sarin.
• Ilaci 1 kez sikin ( 1 Puf ).
• Derin nefes alip tutun, 5-7 saniye sonra birakin ( Bu islemi 4-5 kere yapin ).
• Iki dakika bekledikten sonra ilaci bir kez daha sikin ve nefes alip verme islemini tekrarlayin. Böylece ikinci pufu yapmis olacaksiniz.
Turbuhaler Kullanimi
• 6 yasindan büyük çocuklarda kullanilir.
• Koruyucu kapagi çikariniz.
• Turbuhaleri dik olarak tutunuz. Alttaki doz bilezigini sonuna kadar çevirdikten sonra “klik” sesi duyulana kadar tekrar geriye çeviriniz.
• Nefesinizi disariya veriniz, agiz parçasini dislerinizin arasina yerlestiriniz ve dudaklarinizi kapatiniz.
• Derin ve güçlü bir nefes aliniz.
• Turbuhaleri agzinizdan çikariniz ve agzinizi 10 saniye kadar kapali tuttuktan sonra nefesinizi veriniz.
• Ikinci bir doz alacaksa kurma islemini tekrar yaptiktan sonra ayni islemleri tekrar edin.
• Koruyucu kapagi yerine takiniz.
3. Astım Tedavisi ‘nde İmmünoterapi ( Aşı Tedavisi )
Böcek zehiri allerjileri ve allerjik rinit ( saman nezlesi ) gibi allerjik hastaliklarin uzun süreli tedavisinde basari ile kullanilmakta olan bu yöntemin, allerjik astim tedavisinde etkinligi halen arastirilmaktadir. Dikkatle seçilmis vakalarda uzun vadede yarar görüldügünü destekleyen çalismalar mevcuttur. Klinigimizde, bu tedaviden yarar görme olasiligi yüksek olan seçilmis astim vakalarinda sublingual ( dil alti ) asi tedavisi uygulanmaktadir. Tedavi en az 3 yil sürmekte ve hastalar kendileri uygulamaktadirlar
