6 Aylık Bebek Beslenmesi

İlk 6 aylık dönemin ardından, 6. ay bitiminde anne sütüne ek olarak bazı besinlerin yavaş yavaş bebeğe verilme süreci başlamalıdır. Artan enerji ihtiyacı, vitamin ve mineral gereksinimleri bu dönemin yavaş yavaş başlaması gerektiğinin sinyalidir.

Besinlere geçiş dönemi bebeğin metabolik ihtiyaçları artık değişmeye başladığından, 6. aydan sonraya da bırakılmamalıdır.

Besin alımına erken başlanması da en az geç başlanması kadar bebeğin metabolizmasını etkileyen bir süreç oluşturur. 6. aydan önce başlanan gıdalar ile birlikte bebekte anne sütü alımının azaldığı gözlemlenebilir.

Bu durum bebekte protein açığı oluşturabilir ve büyüme gelişmede gerilik görülebilir. Yapılan çalışmalar, erken dönemde ek besinlere geçiş yapıldığında bebekte alerjik rahatsızlıkların görülme sıklığının arttığını göstermektedir. Aynı zamanda erken dönemde başlanan ek gıdalar bebekte ishal, kabızlık ve gaz sancılarına yol açabilir.

Beslenmeyi tamamen bebeğin sindirim ve metabolik işlevlerinin gelişimi belirler. Ek besinlere geçiş döneminde yutma refleksi zayıf olduğundan kaşıkla verilenleri ağızdan çıkarma eğilimi olabilir. Besinleri tüketmesi için diş etlerine zarar verebileceğinden metal değil silikon kaşık tercih edilmelidir. Besinsel içeriği yüksek gıdalardan başlanmalı, anne sütü de asla devre dışı bırakılmadan 1-2 yaşında da mutlaka kullanılmalıdır.

Son  yıllarda  ek  gıdaları 6-12 ay arası kademli  olarak  arttırılarak,  buna  oranla anne sütünün azaltılması önerilmektedir.  Buna  göre 6-8 ay  arası  günlük  enerjinin  %70-80’i  anne  sütünden  gelmeli, ek  gıdaya  geçişte  aşağıdaki  besin  çeşitlerinden her gün 2  tanesi seçilerek  verilmeli. 8 aydan  önce  4  öğün+kahvaltıya  geçilmemeli.  Eğer  anne sütü  yok  veya  yeterli  değilse,  o zaman alıştıktan  sonra aşağıdaki  tüm  besin  çeşitleri  verilebilir.

Sebze Püreleri

Mevsimine uygun sebzelerin yer aldığı püreler tercih edilebilir. Genellikle  ilk  başlanan sebzeler,  patates,  havuçtur, daha sonra kabak denenebilir,  ıspanak  ve  pazı  gibi  yeşil yapraklı sebzeler eklenebilir,  mevsimindeyse tanelerini  çıkararak yeşil fasülye verilebilir. Patates bazı  bebeklerde kabızlık problemi yaratabileceğinden verilme sıklığı doğru ayarlanmalıdır. Bazen  bu  konuda  spru  gelmekte  çocuğum  bal  kabağı  yemiyor, yer  elmasını  sevmedi,  bunlar  zaten  bebek  beslenmesinde  çok  da  yeri  olan  sebzeler değildir, farklı  koku ve  tatlarıyla  bebeklerin  hoşuna  gidemeyeceği  gibi,  glisemik  indeksleri  yüksektir,  yani  kan  şekerinde gereksiz  dalgalanmalara,  insülin  salgısında artışa neden  olabilirler. Bununla birlikte yine protein oranı yüksek tarhana veya yayla çorbası da tüketilebilecek türler arasındadır.  Tuz ilave edilmemelidir. Tat ve  enerji  vermesi ve  kabızlığı  önlemesi  açısından  1  tatlı  kaşığı  zeytin  yağı  eklenebilir.

Muhallebi

Bu  ayda  başlanabilecek  en  sade  ve  bebeğinize en uygun ek gıdalardan birisi de sütlü pirinçli muhallebidir. Burada süt  kelimesi  yanıltmasın,  muhallebi  inek  sütü  ile  değil  bebeğin  yaşına  uygun  formül  süt  ile  yapılır.  Bunun  için  hazır  kaşık  mamalarını  tercih  edebileceğiniz  gibi, aşağıdaki  tarife  göre  evde  kendiniz  de  hazırlayabilir,  gün  içinde  veya  akşam  1  öğün olarak  verebilirsiniz.

Muhallebi Tarifi:

Besinler:

• 1 su bardağı su (100 ml)
• 1/2 silme yemek kaşığı (5 gr) pirinç unu
• 3 ölçek hazır  mama(formül  süt)

Yapılışı:

Pirinç unu bir miktar su ile ezilir. Kalan su ilave edilir. Hafif ateşte karışıtırılarak pişirilir. Ocaktan indikten toz mama ilavesi yapılır.

*Ancak bebek bu miktarı yiyemeyebilir, hele de  bol  bol  anne sütü  veriyorsanız bebeğe aldığı kadarını verebilirsiniz,  anne sütü  yoksa bebeğinizin aldığı  kadar daha fazla  da yapabilirsiniz.

Meyve Püresi

Mevsimine uygun gaz yapma kapasitesi düşük meyvelerin (elma, armut, ayva, kayısı vb.) suyu ise diğer bir ara öğün seçeneği olarak tercih edilebilir. Meyveler çatalla ezerek veya cam bir rende yardımıyla rendelendikten sonra  püre haline getirilir. Aralarda başlangıçta 2-3 çorba kaşığı olarak verilerek yeme kapasitesi arttığında yavaş yavaş arttırılabilir. Eğer  çok  iyi  ezemezsek  ve  bebek  pütürlerden  rahatsız  olursa  rondo  veya blendır da son  tercihiniz  olabilir, çünkü bu  tür  ezme  işlemleri,  vitamin–mineral  içeriğini  bozabilmektedir.

Yoğurt

5 ay  dolduktan sonra, eğer  doktorunuzla  birlikte  anne  sütünün  yetmediğine  karar  verirseniz, 4  ayda  başladığımız muhallebinin  yanına 50-150 ml’lik  1 öğün de  yoğurt  ekleyebiliriz. Bunun  için  mümkünse  evde  yapılmış  yoğurt  vermeliyiz,  imkanınız  olmadığında  bebeklere  özel  yapılmış  hazır  yoğurtları  da  verebilirsiniz. Yoğurdu  inek  sütüyle  yapabilirsiniz, mayalanma  işlemi  alerjik  özellikleri  büyük  oranda azaltır, mamayla  anne  sütüyle  yoğurt  yapma  denemeleri  gereksiz ve aşırı  bir  uygulamadır,  çoğu  zaman  da  başarısızlıkla  sonuçlanır. Ancak çok  ağır inek sütü alerjisi  olan  bebeklerde yoğurt  ile de alerji, olabilir. O yüzden yoğurt  vermeden  önce  aşağıdaki  basit  testi  evde  uygulayabilirsiniz.

Yoğurt  için evde alerji  testi:

İlk  denemede  dudağının üstünde  renksiz  alana  bir  parça  yoğurt  sürülür, 40-60 saniye  beklenir,  sonra  silinir,  4-5  dak. beklenir,  yoğurdun  asit  yapısı  sürülen  bölgede  hafif  bir  kızarıklık  yapabilir, bu  normaldir. Ancak  sürülen  bölgenin dışına  taşan  ve  de  kabarıklığın  eşlik  ettiği,  aşırı  bir  kızarıklık varsa inek  sütü  alerjisinin en  erken  belirtisi  olabilir,  bu  durumda  yoğurt  denemesi  3-4  ay  ertelenir.

Yoğurt Tarifi:

1 litre pastörize günlük inek sütü

1 yemek kaşığı yoğurt

Yapılışı:

Süt kaynatılır. El dayanacak sıcaklığa geldiğinde (40-45 derece) 1 yemek kaşığı yoğurt ilave edilir. Üzeri kapatılır ve kalın bir örtü ile sarılarak oda sıcaklığında mayalanmaya bırakılır. 3-6 saat sonra açılarak buzdolabında 1 gün bekletilir. Mayalanan yoğurdu 2 gün boyunca güvenle kullanabilirsiniz.

Kıyma

6. ayın bitiminde tüketmeye başladığı ilk yiyecek grubu olan sebze püresinin içerisine ilave edilerek aldığı protein miktarı artırılabilir ve büyüme gelişme, demir ihtiyacı ve bağışıklık sistemine bu sayede katkıda bulunabilirsiniz. Çok pütürlü olduğundan, ağızdan çıkarma eğilimi yüksek olduğundan blenderden geçireerek verilmelidir.

Yumurta Sarısı

1 yaşına kadar yumurtanın yalnızca sarısı kullanılmalıdır. Ailede alerji yoksa,  bebekte  konak,  infantil  kolik  gibi  alerji  düşündürebilecek  erken  bulgular  yoksa,  6. ayın sonuna  doğru  başlanabilir. Aksi  halde  yumurtanın  sarısı  da  9-10 ay  hatta  1 yaş  sonrasına  kadar  ertelenebilir.  Alerji yapma ihtimaline karşı 1/8 i ile başlanıp miktarı yavaş yavaş artırılmalıdır. 4 gün bu şekilde tüketmesi sağlandıktan sonra ¼ yumurta sarısı kullanılabilir. 2 gün de bu şekilde devam edilerek alerji problemine rastlanmadığı süre içerisinde ½ ve 1 tam yumurta sarısına geçiş yapılabilir. Eğer alerji problemi ile karşılaşılırsa bir süre ara verip sonrasında tekrar 1/8 yumurta sarısı ile deneme yapılabilir.

Su

Ek besinlere başlanmasıyla birlikte su da verilebilir fakat biberon değil silikon kaşık kullanılmalıdır ve kaynatılıp ılıtılmış su verilmelidir. 6-8 ay  arası  anne  sütün  çok  bol  alabiliyorsa, çiş  sayısında  bir  azalma,  çiş  renginde  bir  koyulaşma  yoksa  ve  bebek  talep  etmiyorsa verilmeyebilir. Bebeklere su  verme  ile  ilgi  daha detalı  bilgi  için Bebeklere Su Verilir mi? adlı  makalemizi  okuyabilirsiniz.

Ekmek İçi

Kaynamış ve ılıtılmış su yardımıyla güzelce ezilerek verilebilir. Fakat 6-7 aydan önce kesinlikle tüketmesine izin verilmemelidir. Gluten alerjisi ve ishal görülme riski yüksektir.

1 Yaşına Kadar Bebeğe Verilmemesi Gereken Gıdalar:

• Bal, içeriğindeki alerjenler ve  kalpte  ritm  bozukluğuna yol açabilecek  bazı toksinler dolayısıyla bebekler için tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
• Çilek ve balık dışı deniz  ürünleri  alerjik  reaksiyonlara sebep olabilir.
• Tatlandırıcı içeren (sakarin, aspartam vs.) her türlü hazır gıda, doğal olmayan meyve suları kullanılmamalıdır.
• Yumurtanın beyaz kısmı, yapısındaki proteinler nedeniyle yüksek alerjik özelliğe sahiptir. Alerjisi olmayan bebeklere 9-10 aylıktan sonra çok az miktarlarda başlanarak denenebilir.
• İnek sütü çiğ  ve  muhallebi içinde, alerji riski taşır. Yoğurt ve peynir haline geldikten sonra protein yapısı değiştiği için zararlı etkileri ortadan kalkar.
• Salam, sosis ve sucuk gibi işlemden geçirilmiş etler, konserveler; içeriğinde kimyasal maddeler bulunmasının yanı sıra yağ ve kolesterol yönünden zengin olmaları zararlı olabilir. 1 yaşından sonra da mümkünse kullanımının önüne geçilmelidir.
• Sakatatlar, özellikle beyin virüs taşıma ihtimali nedeniyle bebeklere verilmese daha iyi olur. Kuzu ciğeri veren  yayınlar,  ekoller de  vardır.  Ancak  yüksek  yağ  içeriği  dolayısıyla,  beslenme alışkanlığı açısından biz  çok  önermiyoruz.
• Tütsülenmiş balıklar (somon veya alabalık) tazeliklerini korumak için genellikle nitratlarla işlem görmeleri nedeniyle zararlıdır.
• Kafein içeren kola, kahve, kakao, çikolata gibi besinler içerdiği kafeinle bebekte sinirlilik ve gerginlik yapabildiği gibi uykusuzluk problemi de yaratabilir. Kalsiyum gibi önemli minerallerinde vücutta kullanılmasını engeller.
• Gazoz, kola, kutu meyve suları gibi asit-gaz ve/veya bol  şeker  içeren meşrubatlara hiçbir zaman alışmamasında fayda  vardır.

Aşağıdaki videolarda Uzm. Dr. Duygu Gür Ünal, “Bebeklerde Ek Besinlere Geçiş” ve “Özel Aşılar” hakkında bilgiler veriyor. Videolarımızdan önce “Kardeşim Sağlıklı Besleniyor” adlı animasyonumuzu da çocuklarınıza keyifle izletebilirsiniz.

ÖRNEK MENÜ

Örnek olması amacıyla hazırlanmıştır. Her bebeğin kendi metabolik ihtiyacına ve sindirim fonksiyonuna göre değişebilir.

Sabah: Anne sütü (Bebek anne sütünden yeterli miktarda yararlanıyorsa ezilerek hazırlanan bir kahvaltıdansa anne sütü tercih edilmelidir.)

Öğle: ½ kase kıyma ilaveli sebze çorbası(kıyma 6 ayın sonuna doğru)

Akşam: 1-2 yemek kaşığı evde mayalanmış yoğurt+2-3 yemek kaşığı meyve püresi

• Herbir öğünde ortalama mide kapasitesi 200 ml dir, anne sütünü bol alan bebeklerde,  bu  miktarlar  50-100 ml’ye  de  düşebilir. Çocuğun iştahına saygı  gösterilmelidir.
• Günlük  enerjinin %70-80’ini olacak şekilde anne sütü alımına devam edilmelidir.

EK GIDA TARİFLERİ

MUHALLEBİ

Besinler:

• 1 su bardağı su (200 ml)
• 1 silme yemek kaşığı (10 gr) pirinç unu
• 6 ölçek hazır  mama(formül  süt)

Yapılışı:

Pirinç unu bir miktar su ile ezilir. Kalan su ilave edilir. Hafif ateşte karışıtırılarak pişirilir. Ocaktan indikten toz mama ilavesi yapılır.

• Kabızlığı olan bebeklerde 1 çay kaşığı sıvı yağ ilave edilebilir.

SEBZE PÜRESİ

Besinler:

• 2-3 yaprak ıspanak(diğer sade sebzelere alıştıktan birkaç hafta sonra)
• 1/4 adet kabak
• 1/4 adet havuç
• 1 küçük boy patates
• 1 silme yemek kaşığı pirinç
• 1 tatlı kaşığı sıvıyağ
• 1 su bardağı su

Yapılışı:

Kaynayan suya doğranmış ve/veya rendelenmiş sebzeler ve pirinç konur. Hafif ateşte sebzeler yumuşayıncaya kadar pişirilir. Pişen sebzeler süzgeçten geçirilir, püre haline getirilir ve ateşten aldıktan sonra sıvıyağ ilave edilir. Gurme bebekler için tereyağ  veya  Labne peyniri  de eklenebilir.

Meyve Püresi

Besinler:

1 orta boy muz, elma veya şeftali

Yapılışı:

Meyveler bol su altında güzelce yıkanır ve kabukları soyulur. Meyveler çatalla ezerek veya cam bir rende yardımıyla rendelendikten sonra  püre  haline getirilir.

YOĞURT:

Besinler:

• 1 litre pastörize günlük inek sütü
• 1 yemek kaşığı yoğurt

Yapılışı:

Süt kaynatılır. El dayanacak sıcaklığa geldiğinde (40-45 derece) 1 yemek kaşığı yoğurt ilave edilir. Üzeri kapatılır ve kalın bir örtü ile sarılarak oda sıcaklığında mayalnmaya bırakılır. 3-6 saat sonra açılarak buzdolabında 1 gün bekletilir. Mayalanan yoğurdu 2 gün boyunca güvenle kullanabilirsiniz.

Çocuğunuzun boy-kilo-baş çevresi gelişimiyle ilgili  detaylı bilgi almak isterseniz bebek gelişim tablomuzu  inceleyebilir,   büyüme eğrileri makalemizi okuyabilirsiniz.