Kulak İltihabı

Çocuklarda kulak iltihabı anne ve babaları mutsuz eden hastalıklar arasında ilk sıralarda yer alır. Bazen gecenin bir yarısında kulak ağrısıyla uyanan çocuk, ağlayarak ailesinin paniğe kapılmasına yol açar. Kulak iltihaplanmaları tıpta bulunduğu bölgeye göre adlandırılır ve çocuklarda en sık görüleni “Orta Kulak İltihabı” dır. Bunun dışında genellikle havuz-deniz döneminde olan ve kulağa su kaçması sonrasında oluşan “Dış Kulak Yolu İltihabı” daha farklı bir durumdur. Bunların ayrımı muayene sırasında kolaylıkla yapılabilir ve tedavileri de tamamen farklıdır. Bu yazıda orta kulak iltihabı üzerinde duracağız.

Orta kulak iltihabı nedir?

Orta kulak iltihabı’nın tıptaki adı “otitis media” dır. Çeşitli nedenlere bağlı olarak kulak zarı arkasında iltihap toplanması sonucu meydana gelir(Resim 1). Sıklıkla nezle-grip gibi bir üst solunum yolu infeksiyonu ile beraber olur dolayısıyla sıklıkla bu durumların en fazla olduğu kış aylarında veya ilkbahar mevsiminin ilk aylarında görülür.

Belirtileri genellikle bir veya her iki kulakta ağrı ve beraberinde ateştir. Küçük çocuklar ve bebeklerde huzursuzluk görülebilir. Duymama ya da işitme kaybının çocuklarda en sık görülen sebebi budur.

Orta kulak iltihabı neden önemlidir?

Orta kulak iltihabı erken ya da akut döneminde şiddetli kulak ağrısı yapar, nadir de olsa menenjit ve beyinde abseleşme gibi kafa içi komplikasyonları yapabilir. İnatçı akıntılı-iltihaplı durumlar uzun sürerse, kulak zarının delinmiş olduğu müzmin bir koşula dönüşebilir (kronik otit). Uygun şekilde tedavi edilmediğinde, kalıcı işitme kaybına dönüşebilir ve bu nedenle çocukta öğrenme kapasitesinin azalması ya da konuşmada gecikme görülebilir. Fakat orta kulak iltihabı uygun şekilde ve erken tedavi edilirse işitme genellikle tamamen düzelir.

Akut otitin sebebi nedir?

Üst solunum yolu infeksiyonlarından nezle, grip ve sinüzit ya da burun tıkanıklığına yol açabilen diğer sebeplerden alerjik nezle gibi durumlar sırasında orta kulak iltihabı görülebilir. Sık tekrarlayan orta kulak iltihaplarında neden geniz eti de olabilir.

Büyük çocuklar, ergen ve erişkinler için:

Kulakta ağrı, kulak dolgunluğu ve basınç hissi, işitmede azalma-kayıp, bazen denge kaybı ve baş dönmesi, bulantı ve kusma, kulakta akıntı, hafif ateş

Kulak iltihabında KBB muayenesi nasıl yapılır?

Rutin muayene sırasında pek çok yerde otoskop adı verilen ve kulağın içini görmeye yarayan bir alet kullanılır. Olanakları daha fazla olan muayenehanelerde bu muayene mikroskopla yapılır. Muayene ile kulak kanalının durumu, kulaktaki kızarıklık ve/veya kulak zarı arkasındaki sıvı birikiminin karakteri görülebilir. Kulak zarında bombeleşme, kızarıklık ve zarın arkasında beyaz-sarı sıvı varlığı orta kulak infeksiyonu tanısı koymamızı sağlar. Eğer kulakta kir veya başka bir durum, kulak zarını görmemizi engelliyorsa bu sırada mutlaka temizlenir. Günümüzde KBB alanında kullandığımız ince çocuk endoskoplarıyla da, kulak yapılarını ve zarın arkasındaki sıvının özelliğini ayrıntılı izleyebiliyoruz. Ayrıca yine bu endoskoplarla rutin muayene sırasında, orta kulak iltihabı ile beraber görülebilen alerjik nezle veya geniz eti gibi diğer burun içi hastalıkları da belirleyebiliyoruz.

Bunlardan başka, uygulanabilecek iki yardımcı test ile bazı bilgiler edinilebilir. Örneğin işitme testi (Odiogram) ile işitme kaybının ne şiddette olduğunu belirlememizi sağlar. Timpanogram (Basınç testi) ise, östaki borusunun düzgün çalışmadığını veya orta kulakta sıvı birikimi olduğunu objektif bir şekilde belirlememizi sağlar.

Aşağıdaki  videolarda  Op. Dr. Atilla Şengör “Çocuklarda geniz eti ve bademcikler” hakkında  aklınıza  takılan  tüm  soruları  yanıtlıyor.

Orta kulak iltihabı tedavisi

Çocuk akut otit olduğunda verilen ağrı kesici ile antibiyotiklere bağlı kulaktaki ağrı hızla azalır, fakat tamamen geçmesi zaman alabilir. Bu nedenle hekimin belirttiği süre boyunca ilaçlar kesilmemelidir ve kontroller aksatılmamalıdır. Burada karıştırılan diğer bir durum olan orta kulakta sıvı birikimi, iltihapsız olduğunda, bu durum seröz otit olarak da bilinir ve orta kulak iltihabından farklı bir durumdur. Tedavisi de akut otittekinden farklıdır. Bu iki durum muayene sırasında kolaylıkla ayırdedilebilir.

Orta kulak iltihabı, ilaç tedavisi sonrasında çoğu zaman sorunsuz olarak iyileşir. Ancak bazen akut otit hastalığında ek veya daha ileri tedaviler gerekli olabilir. Örneğin kulak zarı aşırı bombe ise ve kendiliğinden yırtılma ihtimali varsa, ya da hastalık antibiyotik tedavisine yanıt vermiyorsa, bu durumda kulak zarına küçük bir çizik atılarak iltihabın boşaltılması gerekebilir. “Mirintomi” adı verilen bu uygulama ile ağrının azalması sağlanır. Çocuklarda nadir de olsa görülebilen komplike durumlarda (mastoidit veya kulak iltihabının kafa içi komplikastonları) da bu uygulama yapılabilir. Mikroskobik görüntü altında titizikle yapılan bu çizik kısa sürede herhangi bir iz veya hasar bırakmadan iyileşir.

Geniz eti ve bademciklerin kronikleşmiş infeksiyonları nedeniyle de orta kulak iltihabı oluşabilir. Geniz etinin varlığı kulağın işleyişini bozarak buna eğilimi arttırabilir. Bazen geniz bölgesinin iltihaplarında da, östaki kanalından gelen infeksiyon orta kulağı tutabilir. Kulağın geniz eti nedeniyle sık etkilendiği koşullarda, geniz etinin alınması gerekebilir; beraberinde kulağa tüp takılabilir. Burun tıkanıklığı yapan ve böylelikle kulak fonksiyonlarını bozan örneğin alerjik nezle gibi hastalıklar da tedavi edilmelidir. Alerjik nezlenin tedavisine orta kulak iltihabı sırasında başlanabilir, sonrasında sürdürülmesi gerekebilir.
Orta kulak iltihabı, zamanında ve uygun şekilde tedavi edilirse genellikle kalıcı sorunlara neden olmaz. İhmal edilmezse, doktorun uygulayacağı takip ve tedaviyle işitme düzelir.

Akut infeksiyon sırasında delinen kulak zarı bir türlü kapanmıyorsa ya da otit atakları tekrarlıyor ve tedavisiz kalınıyorsa, durum kronikleşebilir. Bazen kulaktaki küçük kemikçikler ve kulak yapılarını içinde bulunduran kafa kemiği (mastoid kemik) bundan zarar görebilir. Bu durumlarda hasta çocuk kalıcı işitme kaybına uğrama riski taşır hale gelir.